อะไรคือภาวะผิดปกติทางอารมณ์จากการใช้สาร

ภาวะผิดปกติทางอารมณ์จากการใช้สาร เป็นประเภทหนึ่งของโรคซึมเศร้าที่เกิดจากการใช้แอลกอฮอล์, สารเสพติด หรือยา โดยเมื่อเกิดภาวะนี้นั้นจะทำให้เกิดอาการที่รุนแรงและยาวนานกว่าอารมณ์ซึมเศร้าทั่วไป หรืออาการเมาค้างจากแอลกอฮอล์ และสำหรับบางคน ภาวะนี้อาจรวมถึงการสูญเสียความสนใจหรือความสนุกสนานทั้งหมดของชีวิตเลยทีเดียว

คนส่วนมากใช้ยาเพื่อให้ตนเองรู้สึกดีขึ้น แต่สารตัวเดียวกันนี้กลับสามารถกระตุ้นให้เกิดภาวะซึมเศร้าได้ จึงมีคนที่ไม่คิดว่าภาวะซึมเศร้าดังกล่าวเกิดจากการใช้แอลกอฮอล์ สารเสพติด หรือยาต่าง ๆ เพราะพวกเขาคุ้นเคยแต่กับผลลัพธ์ในแง่บวกของสารเหล่านี้เท่านั้น

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ

หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง

กด

ก่อนที่แพทย์หรือนักจิตวิทยาจะทำการวินิจฉัยว่ามีภาวะซึมเศร้าจากการใช้สารนั้น แพทย์จะต้องตรวจสอบว่าภาวะซึมเศร้านี้ไม่ได้เกิดขึ้นก่อนการใช้แอลกอฮอล์ ยา หรือสารเสพติดที่สงสัยว่าจะทำให้เกิดภาวะนี้ได้ เนื่องจากภาวะซึมเศร้ามีหลายประเภท ดังนั้น หากอาการนี้เกิดก่อนการใช้สารดังกล่าวแสดงว่าไม่น่าจะเกิดจากการใช้สารนั้น

ต้องใช้ยานานเท่าไหร่ถึงจะสามารถทำให้เกิดภาวะซึมเศร้าได้?

ในบางกรณี อาจเกิดขึ้นได้ในทันที ถึงขนาดว่ามีการจัดกลุ่มอาการซึมเศร้าที่เกิดขึ้นขณะใช้ยาออกมาเป็น 1 กลุ่ม นอกจากนั้นยังสามารถเกิดได้ในช่วงของการหยุดใช้ยา ซึ่งเป็นช่วงเวลาที่พบได้บ่อย อย่างไรก็ตามหากเกิดอาการในช่วงดังกล่าว อารมณ์ของผู้ป่วยมักจะดีขึ้นภายหลังจากหยุดใช้ยาไม่กี่วัน ในขณะที่ภาวะซึมเศร้าที่เกิดจากการใช้ยานั้นสามารถเริ่มต้นขณะหยุดยา เป็นอยู่ต่อเนื่องหรือแย่ลงเรื่อย ๆ ขณะที่ผู้ป่วยเข้าสู่ช่วงกำจัดสารพิษ

โดยทั่วไปการวินิจฉัยภาวะนี้จะไม่สามารถทำได้หากผู้ป่วยมีประวัติซึมเศร้า แม้ไม่ได้ใช้สาร หรือถ้าอาการซึมเศร้านี้คงอยู่นานกว่า 1 เดือนหลังจากการหยุดใช้สารดังกล่าว

การวินิจฉัยมักจะทำเมื่อมีการเปลี่ยนแปลงทางอารมณ์ที่ส่งผลต่อการใช้ชีวิตของผู้ป่วยอย่างชัดเจน ไม่ว่าจะเป็นการทำให้เกิดความเครียด หรือการทำให้ประสิทธิภาพของผู้ป่วยในด้านต่าง ๆ ลดลงเช่นชีวิตส่วนตัว การทำงานหรือด้านอื่นที่สำคัญต่อผู้ป่วย

สารประเภทใดที่ทำให้เกิดภาวะซึมเศร้าได้บ้าง?

มีสารที่ออกฤทธิ์กระตุ้นประสาทหลายประเภทที่สามารถทำให้เกิดภาวะดังกล่าวได้ โดยมีรายงานถึงภาวะดังต่อไปนี้

• Alcohol-induced depressive disorder
• Phencylidine-induced depressive disorder
• Other hallucinogien-induced depressive disorder
• Inhalant-induced depressive disorder
• Opioid-induced depressive disorder
• Sedative-induced depressive disorder
• Hypnotic-induced depressive disorder
• Anxiolytic-induced depressive disorder
• Amphetamine-induced depressive disorder
• Other stimulant-induced depressive disorder
• Cocaine-induced depressive disorder
• Other substance-induced depressive disorder
• Unknown substance-induced depressive disorder

นอกจากสารดังกล่าวแล้วยังมีรายงานว่ามียาบางประเภทที่สามารถกระตุ้นให้เกิดภาวะซึมเศร้าได้เช่นกัน ดังรายชื่อภาวะต่อไปนี้

• Steroid-induced depressive disorder
• L-dopa-induced depressive disorder
• Antibiotic-induced depressive disorder
• Central nervous system drug-induced depressive disorder
• Dermatological agent-induced depressive disorder
• Chemotherapeutic drug-induced depressive disorder
• Immunological agent-induced depressive disorder

มีงานวิจัยหลายประเภทที่ระบุว่ายาบางประเภทอาจทำให้เกิดภาวะซึมเศร้าได้ ซึ่งอาจทำให้หาสาเหตุที่แท้จริงของโรคได้ยากขึ้น เช่น ยาต้านไวรัส (เช่น efavirenz), ยารักษาโรคระบบหลอดเลือดและหัวใจ (เช่น clonidine, guanethidine, methyldopa, reserpine) ยาในกลุ่มวิตามินเอ (เช่น isotretinoin), ยาลดอาการซึมเศร้า (antidepressants), ยากันชัก, ยารักษาโรคไมเกรน (กลุ่ม Triptans), ยารักษาโรคจิตเภท, ยากลุ่มที่เป็นฮอร์โมน (corticosteroids, ยาคุมกำเนิด, gonadotropin-releasing hormone agonists, tamoxifen), ยาช่วยเลิกบุหรี่ (varenicline) และสารที่เป็นส่วนหนึ่งของระบบภูมิคุ้มกัน (interferon)