ภาวะโลหิตจาง เกิดจากการลดลงของเซลล์เม็ดเลือดแดง หรือฮีโมโกลบิน (Hemoglobin) ภายในร่างกาย โดยฮีโมโกลบินคือโปรตีนที่ประกอบด้วยธาตุเหล็กภายในเซลล์เม็ดเลือดแดง ทำหน้าที่ยึดติดและขนส่งโมเลกุลของออกซิเจนเข้ากับเซลล์ของร่างกาย เมื่อเซลล์เม็ดเลือดแดงลดลง ร่างกายและสมองจะเริ่มขาดแคลนออกซิเจน จนไม่สามารถทำงานได้ตามที่ควรจะเป็น
อาการของภาวะโลหิตจาง
ภาวะโลหิตจาง โดยเฉพาะประเภทที่เกิดจากการขาดธาตุเหล็ก สามารถทำให้เกิดอาการดังต่อไปนี้เหน็ดเหนื่อย อ่อนแรง หายใจลำบาก
หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!
จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง
- ทำสมาธิจดจ่อลำบาก
- หน้ามืด
- ขี้หนาว
- ใจสั่น
- ผิวหนังซีด โดยเฉพาะบนเปลือกตาใน
- ผมร่วง
- ขอบปากแตก
- เล็บเปลี่ยน
- การไหลเวียนเลือดไม่ดี (นิ้วมือและนิ้วเท้าเย็น)
สาเหตุที่ทำให้เกิดภาวะโลหิตจาง
เซลล์เม็ดเลือดแดงที่ถูกผลิตออกมาจากไขกระดูกจะมีอายุขัยประมาณ 110 วัน ระหว่างที่เซลล์เหล่านี้ไหลเวียนไปทั่วร่างกายเพื่อขนส่งออกซิเจน เซลล์ก็จะมีอายุมากขึ้นและจะถูกทำลายโดยม้าม ต่อมน้ำเหลือง และตับ ส่วนที่เหลือของเซลล์เม็ดเลือด ก็จะถูกหมุนเวียนใหม่ภายในร่างกาย
เมื่อเกิดการรบกวนวงจรชีวิตของเซลล์เม็ดเลือดแดง เช่น การสร้างใหม่ การทำงานตามอายุขัย หรือการทำลาย จะทำให้เกิดภาวะโลหิตจางขึ้นมา สาเหตุทั่วไปของภาวะโลหิตจาง ได้แก่ การสูญเสียเลือด การติดเชื้อปรสิต ภาวะพร่องสารอาหาร ปัญหาการดูดซึม และโรคเรื้อรังต่าง ๆ
ประจำเดือนและภาวะโลหิตจาง
ผู้หญิงที่มีประจำเดือน มีความเสี่ยงต่อภาวะโลหิตจาง เนื่องจากการสูญเสียเลือดเป็นประจำทุกเดือนอย่างน้อย 80 มิลลิลิตร จึงทำให้ธาตุเหล็กในเซลล์เม็ดเลือดแดงสูญหายไปด้วย และถ้าหากไม่ได้มีการบริโภคอาหารที่มีส่วนประกอบของธาตุเหล็กอย่างมาชดเชยปริมาณธาตุเหล็กที่สูญเสียไปอย่างเพียงพอ ก็จะทำให้เกิดภาวะโลหิตจางได้
ในกรณีที่มีประจำเดือนมาก โดยเกิดจากภาวะทางการแพทย์ เช่น เนื้องอก (Fibroids) ภาวะเนื้อเยื่อมดลูกเจริญผิดที่ (Adenomyosis) หรือติ่งเนื้อ จะยิ่งทำให้มีโอกาสเสี่ยงต่อการเกิดภาวะโลหิตจางมากยิ่งขึ้น
การมีประจำเดือน ไม่ใช่ภาวะที่เกิดในเพศหญิงเพียงอย่างเดียวที่ทำให้เสี่ยงต่อการสูญเสียธาตุเหล็ก เพราะในระหว่างการตั้งครรภ์ และการให้นมบุตรก็ทำให้ร่างกายต้องการธาตุเหล็กมากกว่าคนปกติ 2-3 เท่า จึงเป็นเรื่องจำเป็นที่ผู้หญิงมีครรภ์และแม่ที่ต้องนมบุตรต้องได้รับธาตุเหล็กอย่างเพียงพอ เพราะถ้าหากมีระดับธาตุเหล็กในร่างกายต่ำ ก็อาจเป็นอันตรายให้ทั้งกับแม่และเด็กได้
หากมีภาวะโลหิตจาง ที่เกิดจากการขาดธาตุเหล็กควรทำอย่างไร?
การรักษาภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก สามารถรักษาได้ด้วยการรับประทานธาตุเหล็กเสริมชนิดเม็ด หรือรับประทานอาหารที่มีส่วนผสมของธาตุเหล็ก โดยอาหารที่อุดมธาตุเหล็ก แบ่งออกเป็น 2 ประเภท ได้แก่
- เหล็กในรูปของฮีม (Heme Iron) ธาตุเหล็กรูปแบบนี้ จะถูกดูดซึมได้ง่ายกว่าเหล็กที่ไม่ใช่ฮีม พบได้ในอาหารจำพวกเนื้อสัตว์ เช่น เนื้อไก่ เนื้อหมู เนื้อไก่งวง ปลา อาหารทะเล, และหอยนางรม โดยเนื้อแดงจะมีเหล็กในรูปของฮีมเข้มข้นที่สุด
- เหล็กที่ไม่ใช่ฮีม (Nonheme Iron) พบได้มากในอาหารจำพวกพืชต่างๆ เช่น ธัญพืช ถั่ว เต้าหู้ และผักบางชนิด แนะนำให้ทานอาหารประเภทนี้พร้อมกับวิตามิน C เช่น ผลไม้รสเปรี้ยว เพื่อเพิ่มการดูดซึมธาตุเหล็กมากขึ้น และไม่ควรรับดื่มเครื่องดื่มที่มีส่วนผสมของคาเฟอีน และสารแทนนิน เช่น ชา หรือกาแฟ เพราะสารทั้งสองชนิดนี้จะไปขัดขวางการดูดซึมธาตุเหล็ก ทำให้ร่างกายไม่สามารถดูดซึมได้ดีอย่างที่ควรจะเป็น
ที่มาของข้อมูล
Nicole Telfer, Can your period cause anemia? (https://helloclue.com/articles/cycle-a-z/can-your-period-cause-anemia), 17 ตุลาคม 2017
