ความหมาย หลอดอาหารส่วนปลายไม่สามารถคลายตัวหรือไม่มีการเคลื่อนไหว อาจเรียกว่า Cardiospasm หรือ Aperistalsis เป็นโรคที่มีความผิดปกติของประสาทกล้ามเนื้อที่เลี้ยงผนังทางเดินอาหารและหูรูดของทางเดินอาหาร คือ หลอดอาหารส่วนกลางไม่มีการบีบรูด เวลากลืนจะบีบรูดเฉพาะส่วนบน 1/3 เท่านั้น และหูรูดระหว่างหลอดอาการกับกระเพาะอาหารไม่เปิดให้อาหารผ่านขณะกลืนอาหาร
สาเหตุ
สาเหตุที่ทำให้เกิดยังไม่ทราบแน่นอน แต่เชื่อว่าหลอดอาหารมีความผิดปกติของระบบประสาทที่มาควบคุมการทำงานของกล้ามเนื้อหลอดอาหาร พบบ่อยอายุ 30-40 ปี และ 70-80 ปี
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
พยาธิสรีรภาพ เป็นภาวะที่กล้ามเนื้อหลอดอาหารรวมทั้งประสาทที่หล่อเลี้ยงเสียไป หลอดอาหารส่วนที่อยู่เหนือตำแหน่งนี้จะค่อยๆ ยืดขยายออก ทำให้มีอาการขย้อนอาหารออกมา การบีบอาหารลงสู่กระเพาะอาหารจะไม่ประสานกันและหลอดอาหารจะหนาตัวขึ้น หูรูดหลอดอาหารส่วนล่างสามารถคลายตัวตามการกลืนแต่จะหดตัวก่อนเวลา หากเป็นมากจะพบกล้ามเนื้อส่วนนี้ลีบและเป็นพังผืด
อาการ
อาจมีอาการกลืนอาหารลำบาก (ทั้งของแข็งและของเหลว) มีอาหารค้างในหลอดคอโดยเฉพาะเมื่อมีภาวะเครียดจะทำให้กลืนอาหารลำบากมากขึ้นหรืออาจขย้อนอาหารออกมาหรืออาจสำลักเวลาก้มตัวลง แต่จะกลืนอาหารได้ดีขึ้นเมื่อเป็นอาหารอุ่นหรือเมื่อกลืนอาหารช้าๆ หากเป็นนานๆ เข้าหลาดอาหารจะขยายใหญ่กว่าปกติหลายเท่า
การวินิจฉัยโรค
มีประวัติกลืนอาหารลำบาก มีอาการขาดสารอาหาร เช่น ซูบผอม ซีด อ่อนเพลีย ไม่มีแรง เป็นต้น การวินิจฉัยแยกโรคโดยการถ่ายภาพรังสีทรวงอกพบเงาหลอดอาหารใหญ่ ส่องกล้องตรวจหลอดอาหารและกลืนแป้งแบเรียมเพื่อแยกหาต้นกำเนิดของโรคมะเร็ง หากเป็น Achalasia กลืนแป้งแบเรียมจะพบรอยตีบตรงส่วนปลายแหลมคล้ายปากนก ตรงส่วนกลางขยายกว้างโป่งพอง หรือส่องกล้องตรวจหลอดอาหาร (Endoscopy) จะเห็นหลอดอาหารส่วนปลายตีบอาจมีเศษอาหารคั่งค้าง ดันกล้องเบาๆ อาจผ่านเข้ากระเพาะอาหารได้ สามารถตรวจแยกโรคได้โดยเฉพาะ คือ การวัดความดันในหลอดอาหาร (Esophageal monometry) จะพบหลอดอาหารส่วนปลายไม่มีคลื่นบีบรูด หูรูดหลอดอาหารส่วนล่างหดเกร็ง ปิดแน่น มีความดันสูง และคลายตัวไม่สมบูรณ์
การรักษา
โดยการทำผ่าตัดขยายหูรูดหรือเพื่อแยกกล้ามเนื้อของหลอดอาหารส่วนปลายและกระเพาะอาหารส่วนต้นออกจากชั้นเยื่อบุ เรียกชนิดของการทำผ่าตัดนี้ว่า Heller’s operation (Cardiomyotomy)
การพยาบาล จัดอาหารให้เหมาะกับการกลืนของผู้ป่วยโดยต้องเป็นอาหารที่มีคุณค่าทางโภชนาการสูงเพื่อให้ผู้ป่วยได้รับสารอาหารครบถ้วน แนะนำให้รับประทานอาหารช้าๆ ไม่เร่งรีบ หลังรับประทานอาหารอิ่มแล้วจัดให้นั่งพักในท่าศีรษะสูง 1-2 ชั่วโมง เพื่อป้องกันการขย้อนหรือสำลักลงปอด จัดอาหารเสริมให้ผู้ป่วยระหว่างมื้อ เช่น น้ำผลไม้ นม โอวัลติล เป็นต้น ชั่วน้ำหนักตัวผู้ป่วยทุกวัน ติดตามผลการตรวจเลือดทางห้องปฏิบัติการ เช่น อัลบูมิน (Albumin) เป็นต้น เพื่อประเมินว่าได้รับสารอาหารเพียงพอหรือไม่ บางรายอาจต้องให้อาหารทางหลอดเลือดดำในกรณีที่รับประทานอาหารไม่ได้
กดไหลย้อนเกิดจากสาเหตุอะไร