พยาธิเข็มหมุด คือเชื้อ Enterobius vermicularis ซึ่งเป็นหนอนตัวกลมขนาดเล็ก สีขาว มีรูปร่างยาวคล้ายเส้นด้าย พยาธิชนิดนี้เป็นสาเหตุที่ก่อให้เกิดการติดเชื้อในลำไส้มนุษย์ และมักทำให้เกิดอาการคันบริเวณรอบรูทวารและช่องคลอด
การติดเชื้อพยาธิเข็มหมุดเกิดขึ้นได้อย่างไร?
พยาธิเข็มหมุดติดต่อได้ง่ายและยังสามารถติดต่อจากคนสู่คนได้อีกด้วย โดยเกิดจากการกินไข่ของพยาธิเข็มหมุดที่ปนเปื้อนในอาหาร เมื่อเข้าสู่ร่างกายพยาธิเข็มหมุดตัวเต็มวัยเพศเมียจะวางไข่เป็นพันๆ ฟองบนผิวหนังรอบรูทวาร การเกาที่บริเวณที่มีเชื้อและนำนิ้วมือเข้าปากจะทำให้ติดเชื้อซ้ำได้
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
นอกจากนี้ไข่เล็กๆ ที่มองไม่เห็นด้วยตาเปล่าจะถูกส่งผ่านจากนิ้วมือไปสู่สิ่งของอื่นๆ เช่น ของเล่น ที่นอน เสื้อผ้า ผ้าเช็ดตัว ฝาชักโครก อาหาร แก้วน้ำ หรืออุปกรณ์ข้าวของเครื่องใช้ต่างๆ ซึ่งพยาธิชนิดนี้สามารถอยู่ได้ทั้งสภาพแวดล้อมที่ชุ่มชื้นและแห้งได้ยาวนาน โดยจะสามารถมีชีวิตอยู่รอดได้ยาวนาน 2-3 สัปดาห์หากไม่มีการทำความสะอาด และยังสามาถกระจายไปตามอากาศและเข้าสู่ร่างกายผ่านการสูดดมได้เช่นกัน
ผู้ที่มีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อพยาธิเข็มหมุด ได้แก่ เด็กอายุต่ำกว่า 18 ปี ผู้ที่ทำงานที่ต้องคลุกคลีกับเชื้อ และผู้ดูแลผู้ป่วยที่ติดเชื้อ ซึ่งจะมีโอกาสเกิดการติดเชื้อได้ถึง 50%
วัฏจักรชีวิตของ Enterobius vermicularis
พยาธิเข็มหมุดจะก่อโรคเฉพาะในมนุษย์ โดยไข่ของพยาธิชนิดนี้จะฟักตัวภายในลำไส้เล็ก และใช้เวลา 1-2 เดือนในการเจริญเติบโตเต็มที่ ในเวลากลางคืนขณะนอนหลับ พยาธิเข็มหมุดตัวเต็มวัยจะเดินทางไปยังลำไส้ใหญ่เพื่อผสมพันธุ์ ส่วนพยาธิเข็มหมุดตัวเมียที่ตั้งครรภ์จะออกมาจากร่างกายทางรูทวารเพื่อวางไข่รอบๆบริเวณนั้น ซึ่งตัวอ่อนที่อยู่ในไข่จะทำให้ติดเชื้อได้ในเวลา 4-6 ชั่วโมง และตัวอ่อนเหล่านี้ยังอาจไชกลับเข้ารูทวารไปยังลำไส้ตรงได้อีกด้วย
อาการของการติดเชื้อพยาธิเข็มหมุด
คนส่วนใหญ่จะไม่แสดงอาการใดๆ เมื่อเกิดการติดเชื้อพยาธิเข็มหมุด แต่บางคนก็อาการเล็กน้อย อาการของการติดเชื้อพยาธิเข็มหมุดที่พบได้มากที่สุดคืออาการคันรอบรูทวารและช่องคลอด ซึ่งเกิดจากการเคลื่อนไหวของพยาธิเข็มหมุดตัวเมียที่ตั้งครรภ์ โดยสังเกตได้ว่ามีอาการคันที่เกิดขึ้นส่งผลกระทบดังต่อไปนี้
- คันรุนแรง
- คันจนรบกวนการนอน
- อาการคันทำให้หงุดหงิด
- ติดเชื้อแบคทีเรียจากการเกา
นอกจากนี้อาจพบได้ว่าพยาธิเข็มหมุดกระจายไปยังบริเวณช่องคลอด ทำให้เกิดการติดเชื้อในทางระบบทางเดินปัสสาวะ และหากอาจเดินทางไปที่ไส้ติ่งก็จะทำให้เกิดอาการคล้ายเป็นไส้ติ่งอักเสบ เช่น อาเจียน ปวดท้อง และไม่อยากอาหาร แต่ไม่มีการอักเสบที่ไส้ติ่งจริงๆ
การรักษาโรคติดเชื้อจากพยาธิเข็มหมุด
พยาธิเข็มหมุดรักษาได้ด้วยการใช้ยาต้านปรสิตเป็นจำนวน 2 โดส และใช้ห่างกันเป็นเวลา 2 สัปดาห์ (โดสที่ 2 จะช่วยฆ่าไข่ที่อาจเพิ่งวางหลังจากได้รับยาโดสแรกไป)
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
ยาที่มักใช้ในการรักษาพยาธิเข็มหมุด ได้แก่
- มีเบนดาโซล (Mebendazole)
- อัลเบนดาโซล (Albendazole)
- ไพแรนเทล พาโมเอต (Pyrantel pamoate)
ยาไพแรนเทล พาโมเอตมีจำหน่ายตามร้านขายยาทั่วไป ไม่จำเป้นต้องใช้ใบสั่งยาจากแพทย์ แต่มีประสิทธิภาพสู้ยาอีกสองชนิดไม่ได้ นอกจากนี้คนอื่นๆ ในบ้านก็ควรรักษาด้วยการรับประทานยาเช่นเดียวกัน เพราะเป็นไปได้ที่จะเกิดการแพร่เชื้อไปสู่คนอื่นๆ ด้วยแล้ว
การป้องกันการติดเชื้อและการแพร่เชื้อพยาธิเข็มหมุด
การรักษาความสะอาดและการดูแลสุขภาพจะช่วยป้องกันจากการติดเชื้อซ้ำและการแพร่กระจายของพยาธิชนิดนี้ โดยมีขั้นตอนดังนี้
- ล้างห้องน้ำเป็นประจำ
- อาบน้ำทุกเช้า (อาบน้ำฝักบัวปลอดภัยกว่าแช่น้ำ)
- อย่าสะบัดผ้า ไม่ว่าจะเป็นชุดชั้นใน ชุดนอน ผ้าเช็ดตัว หรือผ้าคลุมเตียง เพราะจะทำให้ไข่พยาธิเข็มหมุดลอยไปในอากาศ และควรซักผ้าเป็นประจำ
- หลีกเลี่ยงการเกาบริเวณรอบรูทวาร
- ไม่ไว้เล็บยาว และไม่กัดเล็บ
- ล้างมือให้สะอาดอยู่เสมอ โดยเฉพาะก่อนและหลังรับประทานอาหาร และหลังเข้าห้องน้ำ
เป็นไข้หวัดใหญ่ชนิดเดียวกันในช่วงๆเวลาใกล้กันได้หรือไม่คะ