อาการพูดเลียนแบบ เป็นอาการผิดปกติที่สามารถพบได้ในผู้ที่มีภาวะออทิสติก ผู้ที่สมองได้รับการกระทบกระเทือน รวมถึงผู้ที่ภาวะเครียด สามารถรักษาให้หายได้ด้วยการบำบัด
ผู้ที่มีอาการพูดเลียนแบบ (Echolalia) มักจะออกเสียงหรือพูดข้อความเลียนแบบสิ่งที่ตัวเองได้ยิน ซึ่งอาจทำให้เกิดอุปสรรคในการสื่อสาร เนื่องจากผู้ป่วยจะไม่สามารถถ่ายทอดความคิดของตนออกมาได้ ซึ่งแตกต่างจากกลุ่มอาการทูเร็ตต์ (Tourette syndrome) ที่ผู้ป่วยมักพูดหรือตะโกนอะไรบางอย่างขึ้นมาโดยไม่คาดคิด แต่ทั้งสองกรณี ผู้ป่วยจะไม่รู้ตัวว่าตนเองพูดอะไร และไม่สามารถควบคุมได้
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
บางครั้งการพูดเลียนเสียงอาจเป็นส่วนหนึ่งของพัฒนาการด้านภาษาตามปกติ สามารถพบได้บ่อยในเด็กเล็กที่กำลังเรียนรู้การสื่อสาร แต่เมื่ออายุ 3 ปี อาการพูดเลียนแบบจะค่อยๆ ลดลงและหายไปในที่สุด แต่ถ้าหากว่าไม่หาย ก็อาจเป็นไปได้ว่าเด็กอาจมีภาวะออทิสติก (Autism) หรือมีพัฒนาการช้ากว่าปกติ
อาการพูดเลียนแบ่งได้เป็น 2 ชนิดใหญ่ๆ ได้แก่
- อาการพูดเลียนแบบมีการโต้ตอบ (Functional หรือ Interactive Echolalia) : เป็นการพยายามสื่อสารโดยตั้งใจพูดโต้ตอบกับคู่สนทนา เช่น
- การผลัดกันพูด : ผู้ป่วยจะโต้ตอบบทสนทนาด้วยวลีสั้นๆ โดยสลับกันพูดไปมากับคู่สนทนา
- การปิดท้ายด้วยคำพูด : เมื่อผู้ป่วยกระทำหรือพูดประโยคใดๆ แล้ว มักลงท้ายด้วยคำพูดที่คุ้นเคยซึ่งเลียนแบบมาจากผู้อื่น เช่น คำว่าดีมาก ที่ผู้ป่วยจะพูดทุกครั้งหลังพูดจบ หรือกระทำสิ่งใดสำเร็จ
- การให้ข้อมูล : ผู้ป่วยมักมีอุปสรรคในการเรียบเรียงคำพูดเพื่อเสนอข้อมูลใหม่ๆ เช่น เมื่อแม่ถามว่าอยากกินอะไรเป็นมื้อกลางวัน ลูกก็อาจร้องเพลงจากโฆษณาชุดอาหารกลางวัน แทนคำตอบว่าเขาอยากกินแซนด์วิช เป็นต้น
- การร้องขอ: บ่อยครั้งผู้ป่วยที่มีอาการพูดเลียนแบบ มักกล่าวข้อความว่า คุณต้องการอาหารกลางวันไหม เพื่อขอรับประทานอาหารกลางวัน
- อาการพูดเลียนแบบไม่มีการโต้ตอบ (Non-Interactive Echolalia) : เป็นการออกเสียงหรือพูดโดยไม่ได้มีเป้าหมายเพื่อสื่อสาร แต่อาจใช้เพื่อจุดประสงค์ส่วนตัวของผู้พูด เช่น เพื่อเรียกแทนตัวเอง หรือเพื่อกระตุ้นตัวเอง เช่น
- การพูดที่ไม่เน้นใจความ : ผู้ป่วยอาจพูดอะไรบางอย่างที่ไม่เกี่ยวข้องกับสถานการณ์หรือบริบทรอบตัวเลย เช่น ท่องบทพูดในรายการทีวีขณะเดินไปรอบๆ ห้องเรียน ซึ่งพฤติกรรมดังกล่าวอาจทำไปเพื่อกระตุ้นตนเอง
- การพูดที่สัมพันธ์กับสถานการณ์ : บางครั้งคำพูดอาจถูกกระตุ้นจากสถานการณ์ สิ่งที่มองเห็น ผู้คน หรือกิจกรรมที่ทำ แต่ไม่ได้มีเป้าหมายเพื่อการสื่อสาร เช่น เมื่อเห็นสินค้ายี่ห้อหนึ่งในร้านค้า ผู้ป่วยก็อาจร้องเพลงโฆษณาออกมา เป็นต้น
- การซักซ้อมก่อนพูด : ผู้ป่วยอาจกล่าวคำหรือวลีเดิมซ้ำๆ กับตัวเองด้วยเสียงแผ่วเบา ก่อนจะพูดคุยด้วยเสียงปกติ ซึ่งเป็นการซ้อมก่อนการสนทนาโต้ตอบกับผู้อื่น
- การพูดเพื่อกำกับตนเอง : ผู้ป่วยอาจพูดข้อความใดข้อความหนึ่งเพื่อควบคุมตัวเองขณะทำสิ่งต่างๆ เช่น เมื่อกำลังทำอาหาร ผู้ป่วยอาจบอกตัวเองซ้ำๆ ว่า “เปิดน้ำ ใช้สบู่ ล้างมือ ปิดน้ำ เช็ดมื้อ หยิบขนมปัง วางบนจาน หยิบเนื้อ” ไปเรื่อยๆ จนกว่าจะทำอาหารเสร็จ เป็นต้น
ลักษณะของอาการพูดเลียนแบบ
อาการที่เห็นเด่นชัดที่สุด คือการทำเสียงหรือพูดข้อความเลียนแบบสิ่งที่ได้ยินมา ซึ่งอาจเกิดขึ้นทันทีทันใดหลังได้ยินข้อความนั้น หรืออาจเกิดขึ้นหลังจากได้ยินข้อความดังกล่าวเป็นชั่วโมงหรือเป็นวันก็ได้ อีกหนึ่งสัญญาณที่อาจพบได้ คือผู้ป่วยมักมีอาการไม่พึงพอใจ ซึมเศร้า หรือพูดไม่ออก ขณะกำลังสนทนา บางครั้งอาจพบอาการหงุดหงิดฉุนเฉียวผิดปกติ โดยเฉพาะเมื่อถูกถามคำถาม
สาเหตุและปัจจัยเสี่ยงของอาการพูดเลียนแบบ
เด็กแทบทุกคนล้วนเคยพูดเลียนแบบทั้งนั้น โดยอาการจะค่อยๆ หายไปเมื่อโตขึ้น แต่ก็มีเด็กบางคนที่ยังคงพูดเลียนแบบสิ่งที่ได้ยินอยู่ ส่วนมากมักจะเป็นเด็กที่มีความผิดปกติในการสื่อสาร และเด็กที่เป็นออทิสติก ซึ่งจะยังพูดเลียนแบบไปเรื่อย ๆ แม้จะมีอายุมากขึ้นก็ตาม
ผู้ใหญ่บางคนอาจเกิดอาการพูดเลียนแบบ เมื่อต้องเผชิญกับความวิตกกังวลหรือความกระวนกระวายใจ ในบางคนอาจเกิดอาการนี้ได้ตลอดเวลา จึงส่งผลทำให้กลายเป็นคนเงียบเฉย หรือไม่พูดเลย เนื่องจากไม่สามารถสื่อสารสิ่งที่ต้องการได้ นอกจากนี้ยังอาจพบอาการพูดเลียนแบบได้ในผู้ใหญ่ที่เกิดภาวะสูญเสียความทรงจำ หรือศีรษะได้รับการกระทบกระเทือน การวินิจฉัยอาการพูดเลียน
การรักษาอาการพูดเลียนแบบ
การรักษาอาการพูดเลียน อาจใช้วิธีการบำบัดหลายๆ วิธีร่วมกัน ได้แก่
- การบำบัดการพูด : ผู้ป่วยที่มีอาการพูดเลียนแบบบางคน อาจรักษาได้ด้วยวิธีการปรับเปลี่ยนพฤติกรรมที่เรียกว่า Cues-Pause-Point โดยนักบำบัดการพูดจะถามคำถามทั่วไปและให้ผู้ป่วยตอบ เช่น คุณชื่ออะไร? หลังจากเว้นระยะครู่หนึ่ง ผู้ป่วยจะต้องตอบคำถามโดยถือบัตร Cue ที่มีคำตอบที่ถูกต้อง
- การใช้ยา : แพทย์อาจสั่งยาต้านโรคซึมเศร้า หรือยาลดความวิตกกังวล เพื่อบรรเทาอาการข้างเคียงจากอาการพูดเลียนแบบ และช่วยให้อารมณ์ผู้ป่วยสงบลง เนื่องจากอาการพูดเลียนอาจทำให้เกิดความเครียดหรือกังวลได้
ที่มาของข้อมูล
Heaven Stubblefield and Ana Gotter, Echolalia (https://www.healthline.com/health/echolalia), October 2016
