อาการของโรคเสื่อมของเซลล์ประสาทสั่งการนั้นอาจแบ่งได้เป็นสามช่วงหลัก ๆ โดยอาจเริ่มมีอาการที่แขนขา การพูดและกลืน หรือปัญหาการหายใจ แล้วค่อย ๆ มีผลกระทบส่วนอื่นต่อไปจนไม่สามารถเคลื่อนไหวได้และไม่สามารถหายใจได้ด้วยตนเองในที่สุด
อาการช่วงแรกของโรคเสื่อมของเซลล์ประสาทสั่งการมักส่งผลกระทบต่ออวัยวะบางส่วนของร่างกายก่อนที่จะเริ่มแพร่กระจายลุกลามมากขึ้น
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
สิ่งสำคัญคือคุณควรไปพบแพทย์ประจำตัวของคุณโดยเร็วที่สุดเท่าที่จะทำได้ หากคุณเกิดอาการของโรคเสื่อมของเซลล์ประสาทสั่งการช่วงเริ่มแรกขึ้น มีหลักฐานหลายชิ้นที่ชี้ให้เห็นว่าการดูแลโดยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญจากช่วงเริ่มแรกนั้น สามารถทำให้อัตราการอยู่รอดโดยรวมเพิ่มขึ้นได้
การดำเนินของโรคมักจะถูกแบ่งเป็นสามระยะ ได้แก่:
- ระยะเริ่มแรก
- ระยะลุกลาม
- ระยะสุดท้าย
อาการระยะเริ่มแรกของโรคเสื่อมของเซลล์ประสาทสั่งการ
อาการเริ่มแรกของโรคเสื่อมของเซลล์ประสาทสั่งการมักจะลุกลามช้าและค่อย ๆ สะสมไปตามกาลเวลา ซึ่งอาการเริ่มแรกต่าง ๆ นี้อาจสับสนกับความผิดปกติอื่น ๆ ที่ไม่เกี่ยวข้องกับโรคเสื่อมของเซลล์ประสาทสั่งการแต่กระทบต่อระบบประสาทเหมือนกัน
โรคที่เริ่มด้วยอาการในแขนขา (Limb-onset disease)
ในประมาณสองในสามของผู้ป่วยโรคเสื่อมของเซลล์ประสาทสั่งการเกิดอาการแรกขึ้นในแขนหรือขาของพวกเขา อาการเหล่านี้ ได้แก่:
- การหยิบจับที่อ่อนแรงลง ซึ่งอาจทำให้เกิดปัญหาในการหยิบ จับ หรือถือวัตถุต่าง ๆ
- กล้ามเนื้อที่ไหล่อ่อนแรงทำให้ยกแขนขึ้นเหนือศีรษะได้ยาก
- สะดุดเท้าตนเองเนื้อจากกล้ามเนื้อข้อเท้าหรือสะโพกอ่อนแรงลง
อาการเหล่านี้มักไม่เจ็บปวดและอาจเกิดร่วมกับการเต้นกระตุกของกล้ามเนื้อทั่วร่างกาย (fasciculation) หรืออาการปวดกล้ามเนื้ออย่างฉับพลันและน้ำหนักอาจลดลงอย่างเห็นได้ชัด
โรคที่เริ่มด้วยอาการจากก้านสมอง (Bulbar-onset disease)
ในหนึ่งในสี่ของผู้ป่วย อาการเริ่มแรกนั้นส่งผลกระทบต่อกล้ามเนื้อที่ใช้ในการพูดและการกลืน การพูดไม่ชัด พูดไม่รู้เรื่อง (dysarthria) มักเป็นสัญญาณแรกของโรคเสื่อมของเซลล์ประสาทสั่งการชนิดนี้และอาจถูกวินิจฉัยผิดพลาดว่าผู้ป่วยนั้นกำลังเกิดอาการเนื่องจากเป็นโรคหลอดเลือดสมอง
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
ในขณะที่โรคลุกลามไปเรื่อย ๆ อาจทำให้ผู้ป่วยกลืนลำบากมากขึ้น (dysphagia) และอาจถูกวินิจฉัยผิดพลาดได้ว่ามีสิ่งอุดตันในลำคอ
โรคที่เริ่มด้วยอาการระบบทางเดินหายใจ (Respiratory-onset disease)
ในน้อยกรณีที่พบได้ยากนั้น โรคเสื่อมของเส้นประสาทสั่งการจะเริ่มมีอาการในปอดเลยแทนที่จะกระทบอวัยวะดังกล่าวในระยะท้ายของโรค โรคเสื่อมของเส้นประสาทสั่งการชนิดนี้เรียกว่า โรคเริ่มด้วยอาการระบบทางเดินหายใจ
บางกรณี อาการเริ่มแรกจะเห็นได้ชัดจาก การหายใจลำบาก และหายใจหอบถี่
ส่วนกรณีอื่น อาการจะไม่สามารถสังเกตเห็นได้ชัดเจนเท่าใดนัก เช่น อาจตื่นขึ้นมาบ่อย ๆ ในช่วงกลางคืนเพราะสมองของคุณขาดแคลนออกซิเจนชั่วคราวเมื่อเอนตัวนอนลง ภาวะนี้สามารถทำให้คนรู้สึกเหนื่อยล้า หมดแรงและไม่สามารถพักผ่อนได้เพียงพอ บางครั้งก็มีอาการปวดหัวในเช้าวันรุ่งขึ้นร่วมด้วย
อาการระยะลุกลามของโรคเสื่อมของเซลล์ประสาทสั่งการ
เมื่อโรคเสื่อมของเซลล์ประสาทสั่งการเริ่มเข้าสู่ระยะลุกลาม ความแตกต่างของชนิดโรคทั้งสามชนิดจะลดลง และสังเกตได้ยากขึ้น เนื่องจากอวัยวะต่าง ๆ และการทำงานของร่างกายได้รับผลกระทบมากขึ้น อัตราการลุกลามของโรคแตกต่างกันไปในแต่ละบุคคล แต่โดยทั่วไปอัตราดังกล่าวจะคงที่สำหรับผู้ป่วยแต่ละคนกล่าวคือการลุกลามไม่เร่งความเร็วขึ้นหรือลุกลามช้าลงแต่อย่างใด
อาการเกี่ยวกับกล้ามเนื้อ
แขนขาค่อย ๆ อ่อนแรงลงและกล้ามเนื้อในแขนขาอาจไม่ตอบสนองต่อการสั่งการอีกต่อไป เป็นผลให้ผู้ป่วยยากที่จะขยับแขนหรือขาส่วนที่ได้รับผลกระทบ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
กล้ามเนื้ออาจมีลักษณะแข็งร่วมด้วย ภาวะนี้เรียกว่า ภาวะกล้ามเนื้อหดเกร็ง (spasticity) ทั้งการสูญเสียการควบคุมกล้ามเนื้อและภาวะกล้ามเนื้อหดเกร็งสามารถทำให้เกิดอาการปวดเมื่อยตามร่างกายและอาการปวดข้อตามมาได้
อาการเกี่ยวกับการพูดและการกลืน
อย่างน้อยสองในสามของผู้ป่วยโรคเสื่อมของเซลล์ประสาทสั่งการพบว่าการพูดและการกลืนกลายเป็นเรื่องที่ยากมากขึ้นเมื่อโรคลุกลามไปเรื่อย ๆ อย่างไรก็ตาม แม้ผู้ป่วยจะมีอาการสำลักอยู่เป็นช่วง ๆ แต่อาการสำลักนี้ไม่ได้เป็นสาเหตุของการเสียชีวิตแต่อย่างใด
ปัญหาเกี่ยวกับน้ำลาย
อัตราการกลืนที่ลดลงอาจทำให้น้ำลายค้างในปากมากเกินไป ซึ่งบางครั้งอาจมีน้ำลายไหล บางครั้ง น้ำลายที่ค้างอยู่เป็นปริมาณมากตามทรวงอกหรือลำคอก็กำจัดออกได้ยากด้วยเนื่องจากกล้ามเนื้อที่ควบคุมการไอนั้นก็อ่อนแรงลงเช่นกัน
หาวบ่อยครั้ง
ผู้ป่วยโรคเสื่อมของเซลล์ประสาทสั่งการบางคนมีช่วงหาวขึ้นมาเองบ่อยครั้งแม้ว่าพวกเขาจะไม่เหนื่อยก็ตาม อาการนี้บางครั้งอาจทำให้เกิดอาการปวดกรามตามมาได้
ปัญหาทางอารมณ์
โรคเสื่อมของเซลล์ประสาทสั่งการสามารถทำให้เกิดการลดระดับความสามารถในการควบคุมอารมณ์ของผู้ป่วย โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อกล้ามเนื้อที่ควบคุมการพูดและการกลืนนั้นอ่อนแรงลง
หนึ่งในอาการแสดงที่พบได้บ่อยที่สุด คือ จู่ ๆ ผู้ป่วยก็ร้องไห้อย่างกะทันหันและไม่สามารถควบคุมตนเองได้ จู่ ๆ ก็หัวเราะขึ้นมา แพทย์อาจเรียกว่าภาวะอารมณ์แปรปรวน (Emotional lability)
ปัญหาเรื่องความสามารถของสมอง
ผู้ป่วยโรคเสื่อมของเซลล์ประสาทสั่งการบางคนอาจมีปัญหากับการใช้สมาธิ การวางแผน และการใช้ภาษา สิ่งเหล่านี้เรียกว่าปัญหาการคิดที่เปลี่ยนแปลงไป และจัดเป็นอาการที่ทับซ้อนกับโรคสมองส่วนหน้าและส่วนขมับเสื่อม
การเปลี่ยนแปลงหลายอย่างมักจะค่อนข้างสับสนและลึกซึ้ง ทำให้ยากที่จะบอกว่าสิ่งเหล่านั้นเป็นอาการของโรคหรือเป็นกระบวนการชราตามปกติ และโดยปกติแล้วอาการของโรคจะไม่ส่งผลกระทบต่อความสามารถของบุคคลในการตัดสินใจด้วยตนเอง
ประมาณเกือบ 15 เปอร์เซ็นต์ ของผู้ป่วยโรคเสื่อมของเซลล์ประสาทสั่งการจะเกิดภาวะโรคสมองส่วนหน้าและส่วนขมับเสื่อมร่วมด้วย โดยมักจะเป็นหลังจากเป็นหลังจากเกิดอาการแรกได้ไม่นาน หรือในบางครั้งก็สามารถเกิดก่อนอาการแรกของโรคเสื่อมของเซลล์ประสาทก็เป็นได้ ผู้ป่วยโรคดังกล่าวอาจไม่ตระหนักว่าตนเองเริ่มมีปัญหาเกี่ยวกับพฤติกรรมหรือบุคลิกภาพแล้ว
ปัญหาเกี่ยวกับการหายใจ
เนื่องจากเส้นประสาทและกล้ามเนื้อที่ควบคุมปอดเกิดความเสียหายมากขึ้น การหายใจของผู้ป่วยโรคเสื่อมของเซลล์ประสาทสั่งการจะมีประสิทธิภาพน้อยลง
อาการอาจแสดงในรูปแบบของการหอบเหนื่อยหลังจากทำงานในกิจวัตรประจำวันง่าย ๆ เช่น การเดินขึ้นบันไดไม่กี่ขั้น อย่างไรก็ตาม ผู้ป่วยจะหายใจหอบถี่บ่อยครั้งขึ้นแม้กระทั่งเวลาที่พวกเขากำลังพักผ่อนอยู่ก็ตาม
อาการระยะสุดท้ายของโรคเสื่อมของเซลล์ประสาทสั่งการ
เมื่อโรคเสื่อมของเซลล์ประสาทสั่งการดำเนินไปจนถึงระยะสุดท้าย อาจพบว่าผู้ป่วยจะมีลักษณะอาการ ดังนี้:
- เป็นอัมพาตมากขึ้น ซึ่งหมายถึงพวกเขาจะไม่สามารถดูแลตนเองได้ และต้องได้รับการดูแลในชีวิตประจำวัน
- หายใจหอบถี่อย่างเห็นได้ชัด
และในที่สุดเครื่องช่วยหายใจก็จะไม่สามารถชดเชยกับความผิดปกติของการทำงานของปอดได้อีกต่อไป ซึ่งในระยะสุดท้ายนี้ผู้ป่วยโรคเสื่อมของเซลล์ประสาทสั่งการก็จะง่วงซึมมากขึ้นและค่อย ๆ หลับไปตลอดกาล และเสียชีวิตอย่างสงบ
อาการที่ตามมากับโรค (Secondary symptoms)
ผู้ป่วยโรคเสื่อมของเซลล์ประสาทสั่งการมีอาการเพิ่มเติมอื่น ๆ ที่ไม่ได้เกิดจากตัวโรคเองโดยตรง แต่เกิดจากความเครียดของการใช้ชีวิตกับโรคดังกล่าว อาการเหล่านี้ ได้แก่ ภาวะซึมเศร้า นอนไม่หลับ และความวิตกกังวล
แม้ว่าผู้ป่วยโรคเสื่อมของเซลล์ประสาทสั่งการอาจเคยคิดถึงการจบชีวิตของพวกเขาในเวลาใดเวลาหนึ่ง แต่การกระทำนั้นไม่ใช่สิ่งที่แนะนำโดยเฉพาะอย่างยิ่งหากคุณได้รับการช่วยเหลือสนับสนุนจากครอบครัวและชุมชนที่เข้มแข็ง
