การป้องกันปัญหาแทรกซ้อนจากโรคเบาหวาน

ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำคืออะไร

ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ คือภาวะที่ร่างกายมีระดับน้ำตาลกลูโคสในเลือดต่ำกว่าค่าปกติ สำหรับผู้ป่วยเบาหวานทั่วไปหมายถึงร่างกายมีระดับน้ำตาลกลูโคสต่ำกว่าหรือเท่ากับ 70 มิลลิกรัมต่อเดซิลิตร ซึ่งผู้ป่วยแต่ละรายอาจมีค่าตัวเลขนี้ต่างกันออกไป จึงให้ปรึกษาแพทย์ก่อนว่าสำหรับคุณ ค่าระดับน้ำตาลต่ำกว่าเท่าใดจึงเรียกว่าต่ำ

อาการของภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ

อาการของภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำจะมีอาการรวดเร็ว และสามารถแตกต่างกันไปตามแต่ละคนได้ คุณอาจมีอาการเพียงหนึ่งอาการหรือมากกว่านั้นในระดับเล็กน้อย ถึง ระดับปานกลาง (ดังแสดงในตาราง) และบางครั้งอาจไม่มีอาการใดๆ เลยก็ได้

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ

ตรวจเบาหวานวันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 78 บาท ลดสูงสุด 83%

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!

กด

ภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำระดับรุนแรงจะเกิดขึ้นเมื่อร่างกายมีระดับน้ำตาลกลูโคสต่ำ และไม่สามารถแก้ไขให้เป็นปกติได้ด้วยตนเอง แต่ต้องได้รับความช่วยเหลือจากผู้อื่น ซึ่งเป็นภาวะอันตรายต่อร่างกายและต้องได้รับการรักษาทันที ภาวะนี้จะพบบ่อยในผู้ป่วยโรคเบาหวานชนิดที่ 1

บางอาการของภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำขณะนอนหลับคือ

• ร้องไห้หรือมีฝันร้าย
• เหงื่อออกมากพอที่จะทำให้ชุดนอนหรือผ้าเปียกได้
• รู้สึกเหนื่อย หงุดหงิด หรือสับสน หลังจากตื่นนอน

สาเหตุของภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำในผู้ป่วยโรคเบาหวาน

ภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำอาจเป็นผลข้างเคียงของอินซูลินหรือยารักษาโรคเบาหวานชนิดอื่น ๆ ที่ช่วยให้ร่างกายของคุณสร้างอินซูลินได้มากขึ้น ยาเม็ดรักษาโรคเบาหวานสองประเภทอาจทำให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ ได้แก่ ซัลโฟนิลยูเรีย (sulfonylureas) และ เม็กกลิทิไนล์  (meglitinides)  โปรดสอบถามทีมแพทย์ของคุณ หากยารักษาโรคเบาหวานของคุณทำให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำ

แม้ว่ายาโรคเบาหวานอื่น ๆ จะไม่ก่อให้เกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำด้วยตัวมันเอง แต่ก็สามารถเพิ่มโอกาสในการเกิดภาวะน้ำตาลในเลือดต่ำได้หากคุณใช้ยาฉีดอินซูลิน ซัลโฟนิลยูเรีย (sulfonylureas) หรือ เม็กกลิทิไนล์  (meglitinides) ร่วมด้วย

ปัจจัยอื่นๆ ในการก่อให้เกิดภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ

ถ้าคุณกำลังใช้ยาฉีดอินซูลิน หรือยารักษาโรคเบาหวานที่ไปเพิ่มการผลิตอินซูลินในร่างกาย แต่การใช้ยานั้นไม่สัมพันธ์กับมื้ออาหารและการออกกำลังกาย ก็เป็นสาเหตุให้เกิดภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำได้ ปัจจัยต่อไปนี้เป็นสาเหตุของการเกิดภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำที่พบได้บ่อย:

รับประทานคาร์โบไฮเดรตไม่เพียงพอ

เมื่อคุณรับประทานอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรต ระบบย่อยอาหารจะย่อยน้ำตาลและแป้งเป็นกลูโคส กลูโคสจะดูดซึมเข้าสู่กระแสเลือด ทำให้มีระดับน้ำตาลในเลือดสูงขึ้น ถ้าคุณรับประทานคาร์โบไฮเดรตไม่เพียงพอที่จะสัมพันธ์กับยารักษาโรคเบาหวานของคุณ จะทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดต่ำเกินไปได้

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ

ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

กด

ข้ามมื้อการกินอาหาร หรือกินอาหารช้าเกินไป

ถ้าคุณข้ามมื้อการกินอาหาร หรือกินอาหารช้าเกินไป ระดับน้ำตาลกลูโคสก็สามารถต่ำเกินไปได้ ซึ่งจะเกิดขึ้นขณะที่คุณกำลังตื่นและไม่ได้รับประทานอาหารเป็นเวลาหลายชั่วโมงแล้ว

ออกกำลังกายมากกว่าปกติ

การเพิ่มการออกกำลังกายในระดับที่มากกว่าปกติที่เคยทำ จะทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดต่ำได้ โดยอาจต่ำได้นานถึง 24 ชั่วโมงหลังการออกกำลังกาย

ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์มากเกินไปโดยไม่ได้รับประทานอาหาร

แอลกอฮอล์จะทำให้ร่างกายไม่สามารถคงระดับน้ำตาลกลูโคสได้ โดยเฉพาะถ้าไม่ได้รับประทานอาหารอะไรเลยขณะดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ ผลจากการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์จะทำให้คุณไม่รู้ตนเองว่ากำลังมีภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ ซึ่งจะทำไปสู่อาการในระยะรุนแรงได้

การเจ็บป่วย

เมื่อคุณป่วย คุณจะรับประทานอาหารได้น้อยลงกว่าปกติ จึงเป็นสาเหตุที่ทำให้ระดับน้ำตาลในเลือดต่ำได้

วิธีป้องกันภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ

ถ้าคุณกำลังใช้ยาฉีดอินซูลิน ยากลุ่มซัลโฟนิลยูเรีย ยาเม็กกลิทิไนล์ ให้ปฏิบัติตามแผนการจัดการโรคเบาหวานของคุณและทำงานร่วมกับทีมแพทย์ของคุณในการปรับเปลี่ยนแผนการรักษาตามความจำเป็นเพื่อป้องกันการเกิดภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ การปฏิบัติต่อไปนี้สามารถช่วยป้องกันภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำได้

ตรวจระดับน้ำตาลในเลือด

การรู้ระดับน้ำตาลในเลือดจะช่วยให้คุณรู้ถึงปริมาณยาที่ต้องรับประทาน อาหารที่ต้องรับประทาน และการออกกำลังกายที่ควรปฏิบัติ แนะนำให้ตรวจระดับน้ำตาลในเลือดด้วยตนเองที่บ้านด้วยความถี่ตามที่แพทย์แนะนำ

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ

ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

กด

ความไม่รู้เกี่ยวกับการเกิดภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ :

ผู้ป่วยโรคเบาหวานบางรายไม่รู้ตัวว่ามีอาการของภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ ถ้าคุณเคยมีภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำโดยไม่มีอาการใดๆ คุณอาจจำเป็นต้องตรวจระดับน้ำตาลในเลือดด้วยตนเองด้วยความถี่ที่บ่อยขึ้น เพื่อให้ทราบว่าเมื่อไรที่ควรรักษาภาวะนี้หรือปฏิบัติตามขั้นตอนต่างๆ เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดขึ้นอีก และต้องมั่นใจเสมอว่าคุณตรวจระดับน้ำตาลในเลือดก่อนการขับรถแล้ว

ถ้าคุณมีภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำแบบไม่รู้ตัว หรือมีภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำบ่อยครั้ง ให้ปรึกษาแพทย์ของคุณ

รับประทานอาหารและของว่างตามเวลา

แผนการรับประทานอาหารคือหัวใจสำคัญของการป้องกันการเกิดภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ การับประทานอาหารและของว่างตามเวลา โดยมีปริมาณคาร์โบไฮเดรตตามที่วางแผนไว้ จะช่วยป้องกันภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำได้ ถ้าคุณดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์ อย่าลืมจะต้องรับประทานอาหารด้วยขณะดื่มเครื่องดื่มดังกล่าว

ออกกำลังกายอย่างปลอดภัย

การออกกำลังกายจะช่วยลดระดับน้ำตาลกลูโคสในเลือดทั้งในช่วงออกกำลังกาย และหลังการออกกำลังกาย เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ คุณอาจจำเป็นต้องตรวจระดับน้ำตาลในเลือดด้วยตนเองทั้งก่อน ระหว่าง และหลังการออกกำลังกาย เพื่อเป็นประโยชน์ในการปรับยา และปริมาณคาร์โบไฮเดรตที่รับประทาน ตัวอย่างเช่น คุณอาจจำเป็นต้องรับประทานของว่างเล็กน้อยก่อนการออกกำลังกาย หรือลดขนาดยาอินซูลินลงตามคำแนะนำของแพทย์เพื่อป้องกันระดับน้ำตาลในเลือดต่ำเกินไป

ทำงานร่วมกับทีมแพทย์ของคุณ

แจ้งให้ทีมแพทย์ของคุณทราบ หากคุณมีภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ เพราะแพทย์จะช่วยในการปรับขนาดยารักษาโรคเบาหวานหรือปรับเปลี่ยนสิ่งอื่นๆ ในแผนการรักษาเบาหวานของคุณ  คุณจำเป็นต้องเรียนรู้เกี่ยวกับการรักษาสมดุลระหว่างการใช้ยา การรับประทานอาหาร การออกกำลังกาย เพื่อป้องกันภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ โปรดสอบถามแพทย์หากคุณมีความจำเป็นต้องพกยากลูคากอน (glucagon) สำหรับภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำฉุกเฉินติดตัวตลอดเวลา

การรักษาภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ

ถ้าคุณมีอาการของภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ ตั้งแต่ 1 อาการขึ้นไป ให้ตรวจระดับน้ำตาลกลูโคส ถ้าตรวจแล้วพบว่าระดับน้ำตาลกลูโคสในเลือดน้อยกว่าเป้าหมายหรือต่ำกว่า 70 ให้รับประทานหรือดื่มน้ำหวานที่มีคาร์โบไฮเดรต 15 กรัม ทันที ตัวอย่างเช่น

• เม็ดน้ำตาลกลูโคส 4 เม็ด
• น้ำผลไม้ครึ่งถ้วย (ไม่ใช่ประเภทไม่มีน้ำตาล หรือน้ำตาลน้อย)*
• น้ำอัดลมครึ่งกระป๋อง (ไม่ใช่ประเภทไม่มีน้ำตาล หรือน้ำตาลน้อย)
• น้ำเชื่อม หรือ น้ำผึ้ง 1 ช้อนโต๊ะ
• ลูกเกด 2 ช้อนโต๊ะ

จากนั้นให้รอ 15 นาที และตรวจระดับน้ำตาลกลูโคสในเลือดซ้ำอีกครั้ง ถ้ายังคงมีระดับต่ำอยู่ ให้รับประทานหรือดื่มอาหารที่มีคาร์โบไฮเดรตอีก 15 กรัม และเว้นระยะ 15 นาที ก่อนตรวจระดับน้ำตาลในเลือดซ้ำอีกครั้ง โดยให้ทำซ้ำขั้นตอนนี้จนกว่าระดับน้ำตาลในเลือดจะเข้าสู่ระดับปกติ

ถ้าอาหารมื้อถัดไปจะต้องรอนานมากกว่า 1 ชั่วโมง ให้หาของว่างรับประทานรองท้อง เพื่อให้ระดับน้ำตาลกลูโคสอยู่ในช่วงเป้าหมาย โดยอาจจะเป็นผลไม้ไม่กี่ชิ้น หรือแครกเกอร์

*สำหรับผู้ป่วยที่เป็นโรคไต ไม่ควรรับประทานน้ำส้มเพื่อรักษาภาวะนี้ เพราะน้ำส้มมีปริมาณโพแทสเซียมสูง แต่น้ำแอปเปิ้ล น้ำองุ่น เป็นทางเลือกที่ดีกว่า

การรักษาภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำ ถ้าคุณรับประทานยาอะคาร์โบส (acarbose)

ถ้าคุณรับประทานยาอะคาร์โบส (acarbose) ร่วมกับยารักษาโรคเบาหวานตัวอื่นที่สามารถก่อให้เกิดภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำได้ คุณจำเป็นต้องพบน้ำตาลกลูโคสแบบเม็ดไว้ติดตัว เพื่อจะได้รักษาได้ทันทีหากมีภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำเกิดขึ้น การรับประทานอาหารและเครื่องดื่มที่เป็นแหล่งของคาร์โบไฮเดรตจะไม่สามารถเพิ่มระดับน้ำตาลกลูโคสได้รวดเร็วเพียงพอ

ถ้าฉันมีภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำอย่างรุนแรง และไม่สามารถรักษาเองได้จะทำอย่างไร

บางคนอาจจำเป็นต้องได้รับยากลูคากอนชนิดฉีด ยานี้จะไปเพิ่มระดับน้ำตาลกลูโคสในเลือดได้อย่างรวดเร็ว ให้ปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับวิธีใช้และเมื่อไรที่ควรใช้ยานี้ หากคุณได้รับการสำรองยานี้ไว้ที่บ้าน อย่าลืมที่จะตรวจสอบวันหมดอายุบนบรรจุภัณฑ์เสมอ

ถ้าคุณมีโอกาสที่จะมีภาวะระดับน้ำตาลในเลือดต่ำอย่างรุนแรง ให้สอนครอบครัว เพื่อน และเพื่อนร่วมงานให้รู้ถึงวิธีการฉีดและเมื่อไรที่ควรฉีดยากลูคากอนให้คุณ และแจ้งให้ครอบครัว เพื่อน และเพื่อนร่วมงานรู้ว่าหลังจากฉีดกลูคากอนแล้วให้รีบโทรเรียกรถพยาบาลทันที หรือถ้าไม่มียาฉีดกลูคากอนให้รีบโทรเรียกรถพยาบาลทันที