เลือดกำเดาไหล เป็นเรื่องน่ากังวลใจหรือเปล่า?

เลือดกำเดาไหล (Nosebleed) คือ การที่มีเลือดไหลออกมาจากรูจมูก เกิดจากเส้นเลือดฝอยในโพรงจมูกแตก หรือฉีกขาด เลือดกำเดาไหลนั้นพบได้บ่อยในคนทุกเพศทุกวัย 

อาการเลือดกำเดาไหลอาจมีเลือดไหลออกมาจากโพรงจมูกเพียงข้างเดียว หรือทั้งสองข้างก็ได้ ปริมาณเลือดที่ออกมาจะมาก หรือน้อยก็ได้ ขึ้นอยู่กับเส้นเลือดที่แตก 

เลือดกำเดาไหล แบ่งออกเป็น 2 ส่วน ได้แก่ 

• โพรงจมูกส่วนหน้า: ส่วนใหญ่มากกว่า 90% ของคนที่มีเลือดกำเดาไหล จะมีเลือดออกมาจากโพรงจมูกส่วนหน้า ซึ่งเป็นจุดที่มีหลอดเลือดฝอยมารวมกันอยู่เป็นจำนวนมาก เลือดกำเดาไหลในลักษณะนี้มักไม่อันตราย และเลือดจะหยุดไหลได้เองเมื่อผ่านไป 10-15 นาที 
• โพรงจมูกส่วนหลัง: พบได้น้อยกว่า โดยเลือดออกจากโพรงจมูกส่วนหลังเกิดจากเส้นเลือดที่อยู่ลึกเข้าไปฉีกขาด ทำให้เลือดไหลออกมาทางจมูก และเข้าไปในคอ เลือดกำเดาไหลลักษณะนี้มักหยุดช้า หลายครั้งก็เกิดจากสาเหตุที่อันตราย เช่น ศีรษะถูกกระทบกระเทือน 

สาเหตุของเลือดกำเดาไหล

การที่หลอดเลือดฝอยในโพรงจมูกแตก มักมีสาเหตุมาจากการระคายเคืองภายในโพรงจมูกซึ่งปัจจัยที่กระตุ้นให้เกิดการระคายเคือง ได้แก่

• การแคะจมูก หรือใช้ของแข็งแหย่รูจมูก
• การจามบ่อยๆ หรือสั่งน้ำมูกแรงๆ
• ได้รับบาดเจ็บจนจมูกกระทบกระเทือน
• อยู่ในสภาพอากาศที่หนาวเย็น และแห้ง
• เป็นผลข้างเคียงจากยาบางชนิด เช่น ยาแก้หวัด ยาแก้ภูมิแพ้ ซึ่งทำให้จมูกแห้ง
• การรับประทานยาแอสไพริน (Aspirin) ปริมาณมาก ทำให้มีเลือดออกง่าย

สาเหตุอื่นๆ ที่ทำให้เลือดกำเดาไหล

• อาจเกิดจากการได้รับอุบัติเหตุที่ศีรษะและใบหน้า โดยเฉพาะบริเวณจมูก หรือโพรงไซนัส
• ความผิดปกติในช่องจมูก เช่น ผนังกั้นช่องจมูกคด แคบ หรือโค้งงอเป็นสันแหลม 
• การอักเสบในช่องจมูก เช่น การติดเชื้อ โรคแพ้อากาศ 
• เนื้องอกในช่องจมูก หรือโพรงอากาศข้างจมูก
• โรคเกี่ยวกับเลือด เช่น ภาวะเกล็ดเลือดต่ำ การแข็งตัวของเลือดผิดปกติ 

สาเหตุที่ทำให้เลือดกำเดาไหลบ่อยๆ หรือเลือดไหลมาก

สำหรับผู้ที่มีเลือดกำเดาไหลบ่อยๆ หรือมีเลือดไหลมาก และหยุดไหลยาก อาจมีสาเหตุมาจากความผิดปกติ เช่น

• เป็นโรคภูมิแพ้ และได้รับสิ่งกระตุ้นอาการแพ้เป็นประจำ
• เป็นโรคความดันโลหิตสูง
• เป็นโรคเบาหวาน
• มีภาวะเลือดออกผิดปกติ หรือการแข็งตัวของเลือดผิดปกติ เช่น โรคฮีโมฟีเลีย (Hemophilia)
• มีการติดเชื้อในทางเดินหายใจส่วนบน
• เป็นมะเร็งโพรงจมูก

อันตรายจากเลือดกำเดาไหล

หากเลือดกำเดาไหลออกเพียงนิดๆ หน่อยๆ และสามารถหยุดได้เอง ถือว่าไม่มีอันตรายรุนแรง แต่หากเลือดกำเดาออกบ่อย หยุดไหลยาก หรือเกิดจากเลือดออกที่โพรงจมูกส่วนหลัง ก็อาจก่อให้เกิดอันตรายตามมา เช่น

• เกิดอาการสำลักเลือดจากการที่เลือดไหลลงคอไปยังกระเพาะอาหาร บางครั้งอาจทำให้อาเจียนออกมาเป็นเลือดด้วย
• เกิดปอดอักเสบจากการที่เลือดออกมาก และไหลไปคั่งค้างที่ปอด
• เกิดภาวะโลหิตจางจากการเสียเลือดมากเกินไป

การปฐมพยาบาลเมื่อเลือดกำเดาไหล

• นั่งหลังตรง ก้มหน้าลงเล็กน้อย ใช้นิ้วโป้งและนิ้วชี้บีบจมูกเข้าหากัน เพื่อห้ามเลือดที่ไหลจากด้านหน้าโพรงจมูก ทำค้างไว้ 5-10 นาที โดยระหว่างนั้น ให้หายใจทางปากแทน และพยายามอย่าขยับร่างกายมาก
• หลีกเลี่ยงการแหงนหน้า หรือการนอนราบ เพราะจะทำให้เลือดไหลเข้าไปในคอจนสำลัก หรือเกิดปอดอักเสบได้
• หากใช้วิธีบีบจมูกแล้วเลือดยังไม่หยุดไหล อาจใช้ผ้าเย็น หรือผ้าห่อน้ำแข็งมาวางบริเวณสันจมูก เพื่อช่วยให้หลอดเลือดหดตัว รวมถึงอาจวางแผ่นประคบเย็นไว้ที่หน้าผาก เพื่อช่วยลดอุณหภูมิร่างกายก็ได้เช่นกัน
• ใช้ผ้าก๊อซอัดเป็นชั้นๆ ใส่ในโพรงจมูก 
• ถ้าเลือดออกไม่หยุด หรือออกมาเป็นจำนวนมากผิดปกติ ควรรีบไปพบแพทย์ทันที

การดูแลตัวเองหลังเลือดหยุดไหล

• ทำความสะอาดจมูกด้วยน้ำอุ่น และอาจประคบเย็นต่อไปก็ได้
• หลังเลือดหยุด ให้นอนพักผ่อนโดยการนอนยกหัวสูง
• หลีกเลี่ยงการออกแรงมาก เช่น การยกของหนัก
• หลีกเลี่ยงการอยู่ในจุดที่อากาศเย็นและแห้ง เช่น ห้องที่เปิดแอร์จนหนาว
• หลีกเลี่ยงการสั่งน้ำมูก และแคะจมูกระหว่างที่เลือดไหล รวมถึงภายใน 24-48 ชั่วโมง หลังเลือดหยุดไหล
• งดดื่มแอลกอฮอล์ และของร้อนทุกชนิด

การรักษาเลือดกำเดาไหลสำหรับผู้ที่เลือดกำเดาไหลบ่อย หรือเลือดออกมากผิดปกติ

สำหรับผู้ที่มีเลือดกำเดาไหลบ่อย หรือเลือดออกมากจนผิดปกติ อาจต้องพบแพทย์เพื่อรับการรักษาด้วยแนวทางต่อไปนี้

• ในกรณีที่เลือดไหลไม่หยุด แพทย์จะให้วัสดุอุดจมูกเพื่อห้ามเลือด เช่น ผ้าก็อซเคลือบวาสลีน โดยต้องใส่วัสดุไว้ในโพรงจมูก 2-3 วัน
• หากแพทย์มองเห็นจุดที่เลือดออกได้ชัดเจน จะรักษาด้วยวิธี "จี้จุดเลือดออก (Cauterization)" โดยใช้สารซิลเวอร์ไนเตรท (Silver nitrate) และอาจใช้ไฟฟ้า หรือเลเซอร์ร่วมด้วย เพื่ออุดหลอดเลือดบริเวณนั้น
• ใช้ยาหยอดจมูกเพื่อให้หลอดเลือดหดตัวเฉพาะที่ เช่น 1-3% เอฟิดรีน (Ephedrine) แต่ฤทธิ์ยาอาจทำให้เยื่อบุโพรงจมูกอักเสบได้ 
• หากเลือดออกที่โพรงจมูกส่วนหลัง แพทย์จะใช้วัสดุกดห้ามเลือดที่หลังโพรงจมูก เช่น ใช้บอลลูนสายสวนปัสสาวะห้ามเลือด ซึ่งอาจทำให้รู้สึกเจ็บ จึงจำเป็นต้องใช้ยาชา หรือให้ดมยาสลบ และต้องพักรักษาตัวที่โรงพยาบาลด้วย
• บางรายหากมีอาการมาก และอยู่ในกลุ่มต่อไปนี้ คือ ผู้สูงอายุ ผู้ป่วยโรคหัวใจ หรือผู้ป่วยที่ใช้วิธีรักษามาตรฐานแล้วรักษาไม่ได้ผล แพทย์อาจพิจารณาผ่าตัดโดยการส่องกล้อง รักษาเส้นเลือดที่มีเลือดออก ซึ่งจะทำให้เลือดกำเดาหยุดไหลได้ทันที 

การป้องกันเลือดกำเดาไหล

• หลีกเลี่ยงการสั่งน้ำมูกแรงๆ และการแคะจมูก
• หลีกเลี่ยงการอยู่ในสภาพอากาศที่แห้งและหนาวเย็น หากจำเป็นควรใช้ปิโตรเลียมเจลทารอบจมูก เพื่อป้องกันโพรงจมูกแห้ง
• งดการดื่มแอลกอฮอล์ และการสูบบุหรี่
• หากสาเหตุมาจากยาบางชนิด ให้งดรับประทานยาดังกล่าว เช่น ยาแอสไพริน และยาแก้แพ้ เพื่อป้องกันไม่ให้เกิดการกระทบกระเทือนที่โพรงจมูก และศีรษะ

อย่างไรก็ตาม เลือดกำเดาไหลอาจไม่ได้มีสาเหตุจากการระคายเคืองในโพรงจมูกเสมอไป หมั่นสังเกตตนเองและคนรอบข้าง หากเกิดจากภาวะผิดปกติอื่นๆ ควรไปพบแพทย์เพื่อหาสาเหตุ และเข้ารับการรักษาที่ถูกต้องอย่างทันท่วงที

เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจตรวจมะเร็งทั่วไป จากคลินิกและโรงพยาบาลใกล้คุณ และไม่พลาดทุกอัปเดตเรื่องสุขภาพและโปรโมชั่นเมื่อกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android