เหาเป็นแมลงตัวจิ๋วที่อาศัยอยู่บนผมที่เกิดจากไข่ ซึ่งหลังการฝักออกมาแล้ว เหาจะทิ้งไข่เปล่าให้เกาะอยู่บนผมไว้เช่นนั้น
เหาเป็นปัญหาทั่วไปที่เกิดขึ้นบ่อย ซึ่งโดยมากมักจะเกิดกับเด็กเล็กในช่วงวัยเรียนหรือประมาณ 4-11 ปี
เหามักไม่ก่อให้เกิดอันตรายใด ๆ แต่หากพวกมันอยู่บนผมเป็นเวลานานโดยไม่รีบทำการกำจัด ก็อาจจะก่อให้เกิดอาการระคายหนังศีรษะและก่อความรำคาญได้
วิธีสังเกตหาเหา
เหาเป็นแมลงที่มองเห็นได้ยากแม้ว่าจะเข้าไปส่องศีรษะใกล้ ๆ ก็ตาม
เหามีแมลงสีขาวหรือน้ำตาลเทาที่มีขนาดเล็กมาก โดยมีขนาดตั้งแต่หัวเข็มไปจนถึงขนาดเท่างาดำ
วิธีเดียวที่จะพบเหาได้คือการพบเจอเหาขณะหวีผมด้วยแปรงที่มีซี่แปรงถี่ หรือใช้แปรงหวีผมที่ใช้สำหรับตรวจหาเหาโดยเฉพาะ
สัญญาณที่บ่งบอกถึงการมีเหา (ที่ไม่น่าเชื่อถือ) คือ:
- เจอไข่เหาหรือไข่เปล่าบนเส้นผม ข้างหลังใบหู หรือหลังคอ
- คันหนังศีรษะ
- มีผื่นขึ้นบริเวณหลังคอ
- รู้สึกเหมือนมีบางสิ่งขยับอยู่บนเส้นผม
วิธีกำจัดเหาและไข่เหา
คุณสามารถซื้อยากำจัดเหาได้จากร้านค้าหรือร้านขายยาทั่วไป ทำให้คุณไม่จำเป็นต้องไปพบแพทย์ ซึ่งการรักษาทั่วไปมีดังนี้:
- การใช้สเปรย์หรือโลชั่นกำจัดเหา: มีประสิทธิภาพมาก แต่ก็มีสินค้าบางประเภทที่ไม่แนะนำให้ผู้หญิงตั้งครรภ์ ผู้ที่กำลังให้น้ำนมลูก หรือเด็กที่อายุต่ำกว่า 2 ปีใช้
- กำจัดด้วยแปรงหวีผมชนิดพิเศษ: เป็นวิธีที่เหมาะสมสำหรับคนทุกเพศทุกวัยและมีราคาไม่แพง แต่จำเป็นต้องทำการหวีซ้ำ ๆ หลายครั้งและอาจต้องใช้เวลานานหากต้องการหวีให้ทั่วถึงจริง ๆ
- เภสัชกรจะสามารถให้คำแนะนำเกี่ยวกับวิธีการดูแลรักษาแก่คุณได้หากคุณไม่แน่ใจว่าวิธีไหนเหมาะกับตัวคุณหรือลูกของคุณ
- ก่อนดำเนินการรักษาทุกประเภทต้องอ่านคำแนะนำหรือฉลากผลิตภัณฑ์ทุกครั้ง
คุณติดเหาได้อย่างไร?
คุณสามารถติดเหาได้จากการสัมผัสระหว่างศีรษะ โดยเหาจะเดินจากผมคนที่เป็นเหาไปหาคุณได้ในกรณีนี้
เหานั้น:
- ไม่สามารถบิน กระโดด หรือว่ายน้ำได้
- มักไม่สามารถติดต่อผ่านการใช้หมวก แปรงหวีผม หรือหมอนร่วมกันได้
- สามารถขึ้นได้ทั้งผมสกปรก สะอาด คนผมสั้น ผมยาว ไม่ได้มีความชื่นชอบอะไรเป็นพิเศษ
- จะขึ้นเฉพาะศีรษะของมนุษย์เท่านั้น
- หากถูกดึงออกจากผม เหาส่วนมากจะตายภายใน 24 ชั่วโมง
การป้องกันเหา
การป้องกันไม่ให้ติดเหานั้นทำได้ยาก
คุณอาจจะทำการหวีผมด้วยแปรงตรวจหาเหาเป็นประจำ อย่างทุก ๆ สัปดาห์ก็ได้หากคุณกังวลว่าตัวคุณหรือลูกคุณจะมีเหา
การใช้โลชั่นหรือสเปรย์ไม่ช่วยป้องกันเหา และควรจะใช้ยาเหล่านี้กับศีรษะที่มีเหาเท่านั้น
การหยุดงานหรือไม่ไปโรงเรียน หรือซักเสื้อผ้าและนำผ้าปูที่นอนไปซักร้อนไม่ได้ช่วยป้องกันการแพร่กระจายของเหาได้
การวินิจฉัยเหา
วิธีเดียวที่จะยืนยันว่าศีรษะของคุณหรือลูกคุณมีเหาหรือไม่คือการพบเหาที่ยังมีชีวิตอยู่เท่านั้น
การสังเกตเห็นเหาบนเส้นผมเป็นเรื่องยาก ดังนั้นจึงควรใช้แปรงตรวจหาเหาจะดีที่สุด
แปรงตรวจหาเหาคือแปรงพลาสติกที่มีขนแปรงถี่ละเอียดที่วางขายตามร้านขายยา ซุปเปอร์มาร์เก็ต หรือทางออนไลน์ ซึ่งซี่แปรงจะมีลักษณะแบนโดยมีช่องว่างระหว่างซี่อยู่ที่ 0.2-0.3 มิลลิเมตรเท่านั้น
แปรงตรวจหาเหาสามารถใช้กับผมแห้งและเปียกได้ โดยการแปรงขณะผมแห้งจะใช้เวลาน้อยกว่า แต่การแปรงขณะผมเปียกจะมีประสิทธิภาพกว่าเพราะว่าครีมสระผมหรือนวดผมจะทำให้ตัวเหาหยุดเคลื่อนไหวนั่นเอง
การแปรงหาเหาขณะผมเปียก
ในการแปรงหาเหาขณะที่ผมเปียกนั้น:
- ต้องสระผมด้วยแชมพูทั่วไปและลงครีมนวดผมปริมาณมาก ๆ
- ใช้แปรงหวีผมธรรมดา หรือแปรงที่มีระยะห่างของซี่แปรงกว้างเพื่อยืดผมให้ตรงและคลายปมผมออก
- เมื่อคุณแปรงผมโดยไม่สะดุดกับปมผม ให้เปลี่ยนไปใช้แปรงตรวจจับเหาทันที
- พยายามหวีให้ขนแปรงลงไปถึงรากผม โดยให้ปลายของฟันหวีสัมผัสกับหนังศีรษะอย่างอ่อนเบา
- ลากหวีจากรากผมลงไปจนถึงปลายผมและตรวจหาเหาที่อาจจะติดขนแปรงมาทุกครั้ง หากพบให้ดึงเหาออกจากแปรงด้วยกระดาษชำระหรือล้างแปรงด้วยน้ำก่อนใช้หวีใหม่
- หวีเช่นนี้ที่ผมส่วนอื่นบนศีรษะให้ทั่ว ๆ อย่างละเอียด
- ทำเช่นนี้อย่างน้อยสองครั้งจะช่วยให้คุณมั่นใจว่าไม่พลาดแม้ตำแหน่งเดียวของหนังศีรษะ หรือทำต่อไปเรื่อย ๆ จนกว่าจะไม่พบเหาแล้ว
- หากคุณเจอเหาบนศีรษะของคุณ ควรไปตรวจหากับศีรษะของสมาชิกในครอบครัวทั้งหมดและจัดการกำจัดเหาด้วยวิธีเดียวกันทันที
การแปรงหาเหาขณะผมแห้ง
ในการแปรงหาเหาขณะที่ผมแห้งนั้น:
- ให้ใช้แปรงหวีผมธรรมดาที่มีซี่แปรงห่างหวีผมก่อน เพื่อยืดผมให้ตรงและปลดปมผมออก
- เมื่อคุณแปรงผมโดยไม่สะดุดกับปมผม ให้เปลี่ยนไปใช้แปรงตรวจจับเหาทันที
- พยายามหวีให้ขนแปรงลงไปถึงรากผม โดยให้ปลายของฟันหวีสัมผัสกับหนังศีรษะอย่างอ่อนเบา
- ลากหวีจากรากผมลงไปจนถึงปลายผมและตรวจหาเหาที่อาจจะติดขนแปรงมาทุกครั้ง หากพบให้ดึงเหาออกจากแปรงด้วยการกดลงกับหวีด้วยนิ้วโป้งแล้วค่อย ๆ ลากออกจากหวีเพื่อไม่ให้ตัวเหาโดนไฟฟ้าสถิตช็อตจนกระเด็นออก
- หวีที่ตำแหน่งเดิมซ้ำ ๆ ประมาณ 3 ถึง 4 ครั้งก่อนเคลื่อนไปตำแหน่งอื่น ทำเช่นนี้ไปจนกว่าจะทั่วศีรษะ
- หากคุณเจอเหาบนศีรษะของคุณ ควรไปตรวจหากับศีรษะของสมาชิกในครอบครัวทั้งหมดและจัดการกำจัดเหาด้วยวิธีเดียวกันทันที
การรักษาศีรษะที่มีเหา
มีผลิตภัณฑ์มากมายที่ใช้ในการรักษากำจัดเหาบนหนังศีรษะ ซึ่งหาซื้อได้ตามร้านค้า ร้านขายยาทั่วไป หรือทางออนไลน์
โดยส่วนใหญ่จะเป็น:
- โลชั่นและสเปรย์กำจัดเหา
- หวีสำหรับแปรงตอนผมเปียก
- หากการกำจัดเหาไม่ได้ผลในตอนแรก คุณก็ควรดำเนินการเดิมอีกครั้ง หรือจะลองเปลี่ยนไปใช้วิธีการกำจัดเหาแบบอื่นหรือปรึกษากับผู้เชี่ยวชาญก็ได้
โลชั่นและสเปรย์กำจัดเหา
มีผลิตภัณฑ์มากมายที่สามารถใช้ลงหนังศีรษะและเส้นผมเพื่อกำจัดเหาได้ เช่น:
- โลชั่นดิเมทิโคน 4% หรือโลชั่นสเปรย์: ทาทิ้งไว้ประมาณ 8 ชั่วโมง (แนะนำให้ใช้ข้ามคืน)
- เจลสเปรย์เมทิโคน 4% : ทาทิ้งไว้ประมาณ 15 นาที
- น้ำมันแร่ธาตุและสเปรย์เมทิโคน : ทาทิ้งไว้ประมาณ 15 นาที
- สารละลายไอโซโพรพริลไมริสเทรต และไซโคลเมทิโคน: ทาทิ้งไว้ประมาณ 5-10 นาที
- วิธีเหล่านี้ต้องดำเนินการสองครั้ง โดยมีระยะห่างเจ็ดวัน เพื่อกำจัดเหาที่เพิ่มฟักออกจากไข่
- ควรใช้แปรงตรวจหาเหาอีกครั้งประมาณ 2-3 วันหลังใช้วิธีการข้างต้น และอีกครั้งคือ 7 วันหลังจากนั้นเพื่อหาเหาและไข่หาที่ยังมีชีวิตอยู่
ก่อนเลือกผลิตภัณฑ์ข้างต้นทุกประเภทต้องอ่านคำแนะนำหรือฉลากยาทุกครั้งเพื่อดูความเหมาะสม โดยเฉพาะหากคุณกำลังตั้งครรภ์หรือต้องให้นมบุตรอยู่ หรือมีความเหมาะสมกับเด็กอายุต่ำกว่า 2 ปีหรือไม่
โดยเภสัชกรจะสามารถแนะนำการรักษาที่เหมาะสมตามกรณีได้
การหวีขณะผมเปียก
วิธีการหวีขณะผมเปียกคือการกำจัดเหาด้วยการใช้แปรงชนิดพิเศษ ซึ่งเป็นวิธีที่มีราคาไม่แพงและเหมาะสำหรับคนทุกวัย
แปรงที่วางขายกันมักมีขนแปรงแบนและห่างจากกัน 0.2-0.3 mm ซึ่งดีมากสำหรับการกำจัดเหาออกมา ในการกำจัดไข่เหาหรือไข่เปล่าของเหาภายหลังการรักษาครั้งแรกนั้นอาจต้องใช้แปรงที่มีช่องว่างระหว่างขนแปรงที่แคบกว่าข้างต้น
แปรงจะมีพร้อมกับคู่มือการใช้งาน ซึ่งมักมีรายละเอียดดังนี้:
- สระผมด้วยแชมพูทั่วไปและลงครีมนวดผมปริมาณมาก ๆ
- ใช้แปรงหวีผมธรรมดา หรือแปรงที่มีระยะห่างของซี่แปรงกว้างเพื่อยืดผมให้ตรงและคลายปมผมออก
- เมื่อคุณแปรงผมโดยไม่สะดุดกับปมผม ให้เปลี่ยนไปใช้แปรงตรวจจับเหาทันที
- พยายามหวีให้ขนแปรงลงไปถึงรากผม โดยให้ปลายของฟันหวีสัมผัสกับหนังศีรษะอย่างอ่อนเบา
- ลากหวีจากรากผมลงไปจนถึงปลายผมและตรวจหาเหาที่อาจจะติดขนแปรงมาทุกครั้ง หากพบให้ดึงเหาออกจากแปรงด้วยกระดาษชำระหรือล้างแปรงด้วยน้ำก่อนใช้หวีใหม่
- หวีเช่นนี้ที่ผมส่วนอื่นบนศีรษะให้ทั่ว ๆ อย่างละเอียด
- ทำเช่นนี้อย่างน้อยสองครั้งจะช่วยให้คุณมั่นใจว่าไม่พลาดแม้ตำแหน่งเดียวของหนังศีรษะ หรือทำต่อไปเรื่อย ๆ จนกว่าจะไม่พบเหาแล้ว
- ให้ดำเนินการตามขั้นตอนข้างต้นซ้ำอีกครั้งในวันที่ 5, 9, และ 13 โดยส่วนมากแล้วการแปรงตรวจหาเหาจะสิ้นสุดภายในวันที่ 17 เป็นครั้งสุดท้ายเพื่อดูว่ายังมีเหามีชีวิตหลงเหลืออยู่หรือไม่
