จากกลุ่มชุมชนออนไลน์เกี่ยวกับการเจริญพันธุ์ คุณจะพบผู้หญิงบางคนที่อ้างว่าตั้งครรภ์หลังจากตรวจ HSG ได้หนึ่งถึงสองเดือน แพทย์อาจแจ้งคุณว่าคุณอาจมีโอกาสตั้งครรภ์มากขึ้นหลังจากการตรวจนี้
การตรวจโพรงมดลูกและปีกมดลูกทางรังสีวิทยา (HSG หรือ hysterosalpingogram) เป็นการตรวจพิเศษทางรังสีวิทยาเกี่ยวข้องกับการฉีดสารทึบรังสีที่มีไอโอดีนเป็นส่วนประกอบเข้าทางปากมดลูกเข้าสู่โพรงมดลูกและท่อนำไข่ทั้งสองข้างก่อนจะถ่ายภาพเอ็กซเรย์ การตรวจนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อดูรูปร่างโดยทั่วไปของมดลูกและดูว่าท่อนำไข่ทั้งสองข้างไม่ตีบตัน
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*
แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท
ดังนั้น คุณมีโอกาสที่จะตั้งครรภ์มากขึ้นหลังจากการตรวจ HSG หรือไม่? ใช่ เป็นไปได้ แล้วแต่กรณี มีการศึกษาพอควรที่พบอัตราการตั้งครรภ์ที่เพิ่มขึ้นหลังการตรวจนี้ แต่ทั้งนี้การกระตุ้นให้เกิดการตั้งครรภ์ก็ขึ้นกับสารทึบรังสีที่ใช้ในการตรวจ และสาเหตุที่ทำให้มีบุตรยากด้วย
สารทึบรังสีเป็นแบบละลายน้ำหรือน้ำมัน?
การตรวจโพรงมดลูกและปีกมดลูกทางรังสีวิทยาอาจทำได้ด้วยสารทึบรังสีทั้งแบบละลายน้ำและน้ำมัน (นี่คือ "สี" ที่ทำให้เห็นรูปร่างของมดลูกและท่อนำไข่ในภาพเอ็กซเรย์) สารทึบรังสียังช่วยในแง่ของการฉีดท่อนำไข่ ซึ่งก็เหมือนกับการทำการตรวจโดยไม่ได้ถ่ายภาพเอ็กซเรย์ ในขณะที่ตัวสารทึบรังสีเองอาจไม่ได้แตกต่างกันในแง่ของการตรวจ แต่กลับเป็นประเด็นในแง่ของการกระตุ้นให้เกิดการตั้งครรภ์ การศึกษาหลายชิ้นเปรียบเทียบอัตราการตั้งครรภ์หลังจาก
- การฉีดท่อนำไข่ด้วยสารทึบรังสีแบบละลายน้ำ
- การฉีดท่อนำไข่ด้วยสารทึบรังสีแบบละลายน้ำมัน
- การฉีดท่อนำไข่ด้วยสารทึบรังสีทั้งแบบละลายน้ำและน้ำมัน
การศึกษาเหล่านี้พบว่า
- อัตราการตั้งครรภ์ไม่เพิ่มขึ้นเมื่อใช้สารทึบรังสีแบบละลายน้ำหรือการใช้ทั้งสารทึบรังสีแบบละลายน้ำและน้ำมัน
- อัตราการตั้งครรภ์เพิ่มขึ้นเมื่อใช้สารทึบรังสีแบบละลายน้ำมันเทียบกับเมื่อไม่ได้ทำการหัตถการใดๆ เลย
ดังนั้น หากคุณหวังว่าจะได้รับการกระตุ้นให้ตั้งครรภ์ สารทึบรังสีชนิดละลายน้ำมันก็เป็นตัวเลือกที่ดีที่สุด (คุณสามารถถามแพทย์ถึงสิ่งที่พวกเขาวางแผนจะใช้ได้)
อัตราการตั้งครรภ์เพิ่มมากแค่ไหน? หากไม่พึ่งหัตถการใดๆ เลย คู่สามีภรรยาที่ไม่มีปัญหามีบุตรยากใดๆ จะมีโอกาสการตั้งครรภ์ได้ 17% ในแต่ละเดือน แต่เมื่อคู่สามีภรรยาเหล่านี้ได้ฉีดดูท่อนำไข่ด้วยสารทึบรังสีที่ละลายน้ำมัน โอกาสเกิดการตั้งครรภ์ก็เพิ่มไปเป็น 29-55% การเพิ่มขึ้นนี้จะคงอยู่ถึงสามเดือนหลังการตรวจ
ทำไมโอกาสการตั้งครรภ์จึงเพิ่มขึ้น?
ไม่มีใครเข้าใจชัดเจนโดยมีหลายทฤษฎี ดังนี้
- ทฤษฎีหนึ่ง คือ สีจะชะล้างท่อนำไข่กำจัดสิ่งที่ขวางอยู่เล็กๆ น้อยๆ ในผู้หญิงบางคนได้ ถ้าเป็นกรณีนี้ ผลการตรวจจะแสดงให้เห็นถึงท่อนำไข่ทั้งสองข้างที่ไม่ตัน แต่สารทึบรังสีอาจหยุดไปบางช่วงก่อนจะไปต่อได้ ซึ่งอาจเป็นสารทึบรึงสีที่ทะลุผ่านพังผืดบางๆ ไปได้ (หากเป็นการอุดกั้นมากๆ การตรวจก็ไม่สามารถจะทะลุทะลวงท่อนำไข่ให้เปิดได้)
- อีกความเป็นไปได้ คือ สารทึบรังสีช่วยเร่งเยื่อบุโพรงมดลูกให้ตัวอ่อนฝังตัวได้ง่ายขึ้น ซึ่งอาจเป็นผลจากฤทธิ์ต้านการอักเสบ
- อีกทฤษฎีหนึ่ง คือ สารทึบรังสีส่งผลกระทบต่อบริเวณรอบๆ รังไข่ เร่งให้เกิดการตกไข่
- อีกทฤษฎีหนึ่ง คือ การใส่สายสวนเข้าไปที่ปากมดลูกช่วยเพิ่มอัตราการตั้งครรภ์ในหญิงบางคน โดยการทำหัตถการดังกล่าวเพื่อการรักษา เรียกว่า endometrial scratching การฉีดท่อนำไข่ดูจะได้ผลมากกว่าในผู้ที่มีบุตรยากโดยไม่มีสาเหตุที่อธิบายได้ หรือในผู้ที่อาจจะมีปัญหาจากระบบภูมิคุ้มกัน หรือคนที่มีภาวะเยื่อบุโพรงมดลูกเจริญผิดที่ในระยะต้น
อย่างไรก็ตาม เป็นเรื่องสำคัญที่ต้องทราบไว้ว่า การเพิ่มขึ้นของอัตราการตั้งครรภ์หลังการตรวจก็ไม่ได้ดีขนาดนั้น แพทย์จะสั่งตรวจโพรงมดลูกและปีกมดลูกทางรังสีวิทยาเพื่อการวินิจฉัย โดยการตรวจนี้แทบจะไม่ได้ใช้ในแง่ของการรักษาเลย
