กองบรรณาธิการ HonestDocs
เขียนโดย
กองบรรณาธิการ HonestDocs

Iron Deficiency Anemia (ภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก)

เผยแพร่ครั้งแรก 20 เม.ย. 2017 อัปเดตล่าสุด 17 พ.ย. 2020 เวลาอ่านประมาณ 3 นาที

เรื่องควรรู้

ขยาย

ปิด

  • โรคโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก (Iron deficiency anemia) เป็นโรคโลหิตจางชนิดทั่วๆไป ที่มีสาเหตุเนื่องจากเลือดมีปริมาณเซลล์เม็ดเลือดแดงที่แข็งแรงไม่เพียงพอ เมื่อมีธาตุเหล็กไม่เพียงพอ ร่างกายจะไม่สามารถผลิตฮีโมโกลบิน (hemoglobin) ได้เพียงพอด้วย
  • สาเหตุของภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก เช่น การรับประทานอาหารที่มีธาตุเหล็กไม่เพียงพอ ร่างกายไม่สามารถดูดซึมธาตุเหล็กได้ การเสียเลือดมากๆ ผู้ที่เคยผ่าตัดลำไส้ ผู้ที่รับประทานยาเพื่อลดกรดในกระเพาะอาหาร
  • หากภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กอยู่ในระดับอ่อนๆ ไปจนถึงปานกลาง โรคอาจจะไม่แสดงอาการ หรือสัญญาณใดๆเลย แต่ถ้าภาวะนี้เริ่มเป็นหนักขึ้น อาจมีอาการต่อไปนี้ ปวดศีรษะ หายใจถี่ ผิวซีด ติดเชื้อบ่อยครั้ง เมื่อยล้า  
  • วิธีรักษาภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก เช่น การรับประทานอาหารที่มีธาตุเหล็กให้เพียงพอ การรับประทานอาหารเสริมธาตุเหล็ก  การผ่าตัดติ่งเนื้อที่เป็นสาเหตุ หากมีอาการรุนแรงต้องได้รับธาตุเหล็กทางหลอดเลือดดำ
  • เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจตรวจสุขภาพ

โรคโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก (Iron deficiency anemia) เป็นโรคโลหิตจางชนิดทั่วๆไป ที่มีสาเหตุเนื่องจากเลือดมีปริมาณเซลล์เม็ดเลือดแดงที่แข็งแรงไม่เพียงพอ

เมื่อร่างกายมีธาตุเหล็กไม่เพียงพอ ร่างกายจะไม่สามารถผลิตฮีโมโกลบิน (hemoglobin) ได้อย่างเพียงพอด้วย ฮีโมโกลบินเป็นสารในเซลล์เม็ดเลือดแดงที่ช่วยเซลล์เม็ดเลือดลำเลียงออกซิเจนไปยังเนื้อเยื่อต่างๆในร่างกายและกำจัดคาร์บอนไดออกไซด์

ทั้งนี้การที่มีเซลล์เม็ดเลือดแดงไม่เพียงพออาจทำให้มีอาการเหนื่อยล้า หายใจหอบนั่นเอง

โรคโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กมักจะเกิดขึ้นเมื่อเวลาผ่านไป เนื่องจากร่างกายจะดึงเอาธาตุเหล็กที่มีอยู่ออกมาใช้ จนธาตุเหล็กหมดในที่สุด 

ผู้ป่วยที่มีอาการภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กอย่างรุนแรงอาจต้องเข้ารับเลือด (blood transfusion) หรือการฉีดธาตุเหล็กเข้าเส้นเลือดดำ (IV) 

สาเหตุของภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก

  1. เกิดจากการรับประทานอาหารกลุ่มที่มีธาตุเหล็กมากไม่เพียงพอ ได้แก่ เนื้อไก่ เนื้อปลา ถั่วต่างๆ เต้าหู้ ผลไม้อบแห้ง ผักใบเขียวเข้ม เช่น ผักขมและผักชาร์ด (chard)  ขนมปังธัญพืช
  2. ร่างกายไม่สามารถดูดซึมธาตุเหล็กได้ บางครั้งเรารับประทานอาหารที่มีธาตุเหล็กในปริมาณที่เหมาะสมแล้ว แต่นั่นอาจยังไม่พอถ้าร่างกายเราไม่สามารถดูดซึมธาตุเหล็กได้อย่างเหมาะสม
  3. ผู้ที่เคยผ่าตัดลำไส้ เช่น กระเพาะอาหาร หรือผู้ที่เป็นโรค Crohn's disease หรือโรคแพ้กลูเตน (Coeliac Disease) 
  4. การรับประทานทานยาเพื่อลดกรดในกระเพาะอาหารอาจส่งผลให้ร่างกายดูดซึมธาตุเหล็กน้อยได้
  5. การเสียเลือด เมื่อไหร่ก็ตามที่เสียเลือด คุณก็จะเสียธาตุเหล็กไปด้วย ยิ่งเสียเลือดมาก ก็ยิ่งเสียธาตุเหล็กมาก คุณจะมีภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กหากร่างกายคุณมีธาตุเหล็กไม่เพียงพอที่จะนำมาใช้ทดแทนธาตุเหล็กที่เสียไปพร้อมกับการเสียเลือดนั่นเอง 

การเสียเลือดที่ทำให้เสียธาตุเหล็กด้วย 

  • เป็นประจำเดือนอย่างหนัก
  • เนื้องอกที่มีเลือดออก (ที่ไม่ใช่มะเร็ง)ในมดลูก
  • การคลอดบุตร
  • เลือดออกภายในซึ่งเกิดจากฝีหนอง ติ่งเนื้อที่ลำไส้ใหญ่ มะเร็งลำไส้ใหญ่ เลือดออกในทางเดินปัสสาวะ การใช้ยาแก้ปวด หรืออื่นๆ
  • การบาดเจ็บ หรือการผ่าตัด
  • การเจาะเลือดซ้ำๆ

อาการของภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก

หากภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กอยู่ในระดับอ่อนๆ ไปจนถึงปานกลาง โรคอาจจะไม่แสดงอาการ หรือสัญญาณใดๆเลย แต่ถ้าภาวะนี้เริ่มเป็นหนักขึ้น อาจมีอาการดังต่อไปนี้

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

  • ปวดศีรษะ
  • วิงเวียนศีรษะ หรือหน้ามืดจะเป็นลมจนแทบยืนไม่อยู่
  • มีอาการแห้งแตกรอบๆปาก
  • ลิ้นบวม หรือมีอาการปวด
  • หัวใจเต้นเร็ว
  • หายใจถี่
  • เจ็บหน้าอก
  • ร่างกายอ่อนแอ
  • เมื่อยล้า
  • มีผิวซีด
  • ติดเชื้อบ่อยครั้ง
  • มือเท้าเย็น
  • เล็บเปราะ หักง่าย
  • ไม่อยากอาหาร
  • เป็นโรคขาอยู่ไม่สุข
  • ม้ามโต
  • อยากกินสิ่งที่กินไม่ได้ เช่น น้ำแข็ง ฝุ่น/โคลน สี หรือแป้ง

อาหารที่ช่วยรักษาภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก

หากคุณมีภาวะโลหิตจางอ่อนๆ แพทย์จะแนะนำให้รับประทานอาหารที่อุดมไปด้วยธาตุเหล็กดังต่อไปนี้

  • เนื้อสัตว์ โดยเฉพาะเนื้อวัวและตับ
  • สัตว์ปีก โดยเฉพาะตับไก่จะเป็นแหล่งรวมธาตุเหล็กเลยทีเดียว
  • ปลาและหอย โดยเฉพาะหอยนางรม
  • ผักใบเขียว เช่น ผักคะน้า ผักขม บร็อกโคลี่
  • ถั่วต่างๆ (ทั้งถั่วแห้งและถั่วสด)
  • ขนมปังที่อุดมไปด้วยธาตุเหล็ก พาสต้า และซีเรียล

ธาตุเหล็กที่ได้จากผักจะถูกดูดซึมได้น้อยกว่าธาตุเหล็กที่ได้จากเนื้อสัตว์ สัตว์ปีก และอาหารทะเล

การรักษาภาวะโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็ก

การรักษาโรคโลหิตจางจากการขาดธาตุเหล็กต้องอาศัยเวลา หากผู้ป่วยรักษาด้วยวิธีบางวิธีไม่สำเร็จ แพทย์อาจแนะนำให้รักษาด้วยวิธีอื่นๆ เช่น

  • รับประทานอาหารเสริมธาตุเหล็ก เป็นยาที่ขายตามร้านขายยา อยู่ในรูปแบบของยาเม็ดหรือยาน้ำ (ในกรณีที่ต้องใช้ในเด็ก หรือทารก) แพทย์จะให้คำแนะนำเป็นพิเศษเกี่ยวกับการใช้อาหารเสริมสารอาหารนี้ เพื่อให้แน่ใจว่า ร่างกายคุณสามารถดูดซึมธาตุเหล็กได้อย่างเหมาะสม ซึ่งอาจต้องรับประทานเมื่อท้องว่าง หรือรับประทานพร้อมกับวิตามินซี นอกจากนี้แพทย์ยังอาจแนะนำให้คุณหลีกเลี่ยงยาแก้ท้องเฟ้อ
  • การใช้ยารักษา เช่น ยาเม็ดคุมกำเนิด เพื่อลดประจำเดือน ยาปฏิชีวนะ หรือยาอื่นๆเพื่อรักษาโรคแผลในกระเพาะอาหาร (peptic ulcers)
  • การผ่าตัดเพื่อตัดติ่งเนื้อ หรือเนื้องอกที่มีเลือดออก
  • ถ้ามีอาการรุนแรงคุณต้องได้รับธาตุเหล็กทางหลอดเลือดดำ (ด้วยวิธี IV หรือการฉีดเข้าเส้นเลือดดำ) หรือต้องได้รับการเข้าเลือด (Blood Transfusion)

หมั่นรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ โดยเฉพาะเนื้อสัตว์ เน้นไม่ติดมัน ตับ ผักใบเขียว ผลไม้ ถั่ว และธัญพืชต่างๆ รวมทั้งพักผ่อนให้เพียงพอ เพื่อให้ร่างกายแข็งแรง มีธาตุเหล็กมากเพียงพอ หากสงสัยว่า อาจมีอาการซีด หรือโลหิตจาง ควรรีบไปพบแพทย์เพื่อรับการตรวจวินิจฉัย 

เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจตรวจสุขภาพ จากคลินิกและโรงพยาบาลใกล้คุณ และไม่พลาดทุกการอัปเดตเรื่องสุขภาพและโปรโมชั่นเมื่อกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android


13 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
Iron Deficiency Anemia. American Academy of Family Physicians (AAFP). (Available via: https://www.aafp.org/afp/2007/0301/p671.html)
Iron-Deficiency Anemia (for Parents). Nemours KidsHealth. (Available via: https://kidshealth.org/en/parents/ida.html)
Iron-Deficiency Anemia. Johns Hopkins Medicine. (Available via: https://www.hopkinsmedicine.org/health/conditions-and-diseases/irondeficiency-anemia)

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

ดูคำถามและคำตอบอื่นๆ ที่เกี่ยวกับอาการนี้
คุณแม่เป็นพารัสซิเมียต้องให้เลือดตลอด ควรทำอย่างไรคะ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
เวลาตกเลือดกินอาหารอะไรเพื่อทำให้เราแข็งแรงและไม่ซีด
คำถามนี้ได้การตอบจากพยาบาลผู้เชี่ยวชาญ
มีภาระเลือดซีดขณะตั้งครรภ์ ต้องรับประทานอาหารประเภทใดเป็นพิเศษ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
ธาลัสซีเมีย ควรงดอาหารอะไรบ้าง
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)
ไม่ทราบว่าคนท้องถ้าเม็ดเลือดแดงตํ่าควรทำอย่างไรค่ะ
คำถามนี้ได้การตอบจากแพทย์ที่มีใบอนุญาต (คำตอบนี้เป็นการให้คำแนะนำเบื้องต้น ไม่สามารถแทนการวินิจฉัยโรค หรือการรักษา)