ตุ่มนูนบนผิวหนัง คือการโตขึ้นอย่างผิดปกติของเนื้อเยื่อที่อยู่ใต้ชั้นผิวหนัง สามารถเกิดขึ้นในส่วนของเนื้อเยื่อผิวหนังที่ลึกลงไป หรือเกิดขึ้นบนอวัยวะภายในร่างกายก็ได้ เช่น บนต่อมไทรอยด์หรือต่อมน้ำเหลือง เป็นต้น
การเกิดก้อนนูนบนผิวหนังอาจทำให้ผู้ที่เป็นเข้าใจผิดคิดว่าตนเองมีภาวะอื่นๆ เช่น ก้อนซีสต์ เป็นโรคพุพอง หรือเป็นหนอง บริเวณที่มักเกิดตุ่มนูนขึ้นบ่อยๆ ได้แก่ รักแร้ ขาหนีบ ศีรษะ ลำคอ เส้นเสียง ต่อมไทรอยด์ และปอด
หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!
จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง
ตุ่มนูนบนผิวหนัง แบ่งออกได้เป็นหลายประเภท ดังนี้
- ตุ่มนูนที่ต่อมน้ำเหลือง (Lymph nodules) ต่อมน้ำเหลืองเป็นตำแหน่งที่มักจะเกิดตุ่มนูนขึ้นมา โดยเฉพาะต่อมน้ำเหลืองบริเวณรักแร้ ขาหนีบ และศีรษะกับส่วนของลำคอ
- ตุ่มนูนที่เส้นเสียง (Vocal nodules) เป็นเนื้องอกประเภทหนึ่งที่มักเกิดจากการเปล่งเสียงไม่ถูกวิธีหรือมากไป บางครั้งอาจเกิดจากกรดในกระเพาะอาหารที่ไหลย้อนขึ้นไปสร้างความระคายเคืองให้กับกล่องเสียงก็ได้ด้วย
- ตุ่มนูนที่ปอด (Lungs nodules) มักจะมีขนาดตั้งแต่ 0.5-3 เซนติเมตร แต่ก็อาจมีขนาดใหญ่กว่านั้นก็ได้ ตุ่มนูนเหล่านี้มักเกิดขึ้นจากการอักเสบภายในปอด ซึ่งอาจเกิดจากโรคหรือการติดเชื้อก็ได้ ตุ่มนูนที่ปอดมักจะไม่ใช่เนื้อร้าย แต่หากมีขนาดใหญ่กว่า 3 เซนติเมตรอาจต้องเฝ้าระวังอาการหรือจัดให้มีการเจาะตรวจชิ้นเนื้อตามความจำเป็น
- ตุ่มนูนที่ไทรอยด์ (Thyroid nodules) เกิดได้จากหลายสาเหตุดังนี้
- ตุ่มนูนที่คอลลอยด์ (Colloid nodules) เกิดจากการขาดไอโอดีนที่เป็นแร่ธาตุสำคัญต่อการผลิตฮอร์โมนไทรอยด์ ตุ่มนูนประเภทนี้ไม่ใช่เนื้อร้าย แต่ก็อาจมีขนาดใหญ่มาก
- ก้อนซีสต์ไทรอยด์ (Thyroid cysts) คือตุ่มหรือก้อนที่เต็มไปด้วยของเหลวหรืออัดแน่นด้วยของเหลวกับเนื้อเยื่อแข็ง
- ตุ่มนูนที่เกิดจากการทำงานมากไปของไทรอยด์ (Hyperfunctioning thyroid nodules) หรือตุ่มนูนที่ทำให้เกิดภาวะไทรอยด์มากเกิน (Hyperthyroidism)
- ภาวะคอพอกจากต่อมไทรอยด์โตหลายก้อน (Multinodular goiter) เกิดขึ้นเมื่อต่อมไทรอยด์มีตุ่มนูนเกิดขึ้นหลายตุ่ม ซึ่งมีขนาดใหญ่ขึ้นเรื่อยๆ ภาวะอาจเป็นผลจากภาวะขาดไอโอดีนก็ได้ แต่ผู้ป่วยที่มีภาวะคอพอก (Goiters) มักจะมีต่อมไทรอยด์ที่ใช้การได้ตามปกติอยู่
- มะเร็งไทรอยด์ (Thyroid cancer) คืออีกหนึ่งสาเหตุของตุ่มนูนไทรอยด์ แต่สำหรับตุ่มนูนที่ไทรอยด์ส่วนมากจะไม่เป็นเนื้อร้าย มีข้อมูลว่าผู้ที่มีตุ่มนูนที่ไทรอยด์น้อยกว่า 5% เท่านั้นที่จะกลายเป็นโรคมะเร็ง
สาเหตุที่ทำให้เกิดตุ่มนูนบนผิวหนัง
สาเหตุของตุ่มนูนที่พบเห็นได้ทั่วไป มีดังนี้
- การบาดเจ็บ ตุ่มนูนบางประเภทจะเกิดขึ้นบนเนื้อเยื่อแผลเป็น เช่น คีลอยด์ ซึ่งเป็นแผลนูนที่เกิดจากการซ่อมแซมทับกันของเนื้อเยื่อแผลเป็นที่มากจนเกินไป
- การติดเชื้อ ตุ่มนูนสามารถเกิดขึ้นบนอวัยวะภายในร่างกายได้ เช่น แกรนูโลมา (Granuloma) ซึ่งเป็นก้อนของเซลล์ขนาดเล็กที่ก่อตัวขึ้นเมื่อเนื้อเยื่ออักเสบ โดยการอักเสบส่วนมากมักจะเกิดขึ้นจากการติดเชื้อ หรือจากปฏิกิริยาภูมิคุ้มกันทำลายเนื้อเยื่อของตนเอง แกรนูโลมามักจะก่อตัวขึ้นบนปอด แต่ก็สามารถเกิดกับตำแหน่งอื่นก็ได้เช่นกัน
- ฮอร์โมน ต่อมไทรอยด์มีหน้าที่ผลิตฮอร์โมนควบคุมระบบเผาผลาญและการเจริญเติบโตของร่างกาย หากมีภาวะไทรอยด์ทำงานมากเกิน (Hyperthyroidism) ก็อาจเป็นผลมาจากการที่มีตุ่มนูนเกิดขึ้นก็ได้
- ภาวะขาดไอโอดีน ไอโอดีนเป็นแร่ธาตุสำคัญต่อกระบวนการผลิตฮอร์โมนไทรอยด์ เมื่อร่างกายมีไอโอดีนไม่เพียงพอจะทำให้ต่อมไทรอยด์ทำงานน้อยลง
เมื่อไรที่ควรไปพบแพทย์?
ตุ่มนูนส่วนมากมักจะเป็นเนื้องอกทั่วไป แต่ก็อาจร้ายแรงจนกลายเป็นมะเร็งได้ หากสังเกตว่ามีตุ่มนูนที่โตขึ้นอย่างรวดเร็วหรือเกิดขึ้นเป็นระยะเวลายาวนาน รวมถึงมีความผิดปกติในร่างกายดังต่อไปนี้ร่วมอยู่ด้วย ควรเข้าพบแพทย์เพื่อรับการประเมินต่างๆ ทันที
- กลืน หรือหายใจลำบาก
- มีปัญหาการมองเห็น
- หัวใจเต้นแรง
- ทนความร้อนไม่ได้
- กล้ามเนื้ออ่อนแรง
- ปวดคอ
- น้ำหนักลดลงอย่างไม่ทราบสาเหตุ
- นอนหลับยาก
- ตื่นเต้น
- ฉุนเฉียว หรือโมโหง่าย
การรักษาตุ่มนูน
หากเป็นตุ่มนูนบนผิวหนังที่ไม่ใช่เนื้อร้าย ก็อาจไม่ต้องรับการรักษาใดๆ เพราะส่วนมากแล้วตุ่มนูนมักจะเปลี่ยนแปลงตลอดเวลาและอาจจะหายไปเอง แต่หากสาเหตุการเกิดตุ่มนูนของคุณเป็นผลมาจากการผลิตไทรอยด์ฮอร์โมนมากเกินไป แพทย์อาจจ่ายยากดฮอร์โมนเหล่านั้นเพื่อลดขนาดตุ่มนูนแทน
แต่บางกรณีอาจต้องมีการกำจัดตุ่มนูนออก โดยเฉพาะตุ่มนูนที่กลายเป็นเนื้อร้าย ซึ่งแพทย์อาจแนะนำให้เข้ารับการผ่าตัด บำบัดรังสี หรือทำเคมีบำบัด ขึ้นอยู่กับบริเวณที่เกิดตุ่มนูนขึ้น และขนาดของตุ่มนูน
ไทรอยด์เป็นพิษต้องผ่าทุกเคสหรือเปล่าค่ะ