ในขณะที่หลายคน โดยเฉพาะเด็ก ๆ มักจะร้องยี้กับการรับประทานยาเม็ดใหญ่ ๆ ที่ทั้งขมและกลืนยาก แต่ผู้ป่วยบางคนที่ดิฉันเคยเจอ กลับยืดอกอย่างภูมิใจพร้อมกับบอกมาเสียงดังฟังชัดว่าเคี้ยวยาเม็ดทุกอย่างก่อนกลืนเสมอ เพราะอยากให้ยาออกฤทธิ์ดี ๆ
ฟังแล้วได้แต่เอามือทาบอก ทำท่าตกใจแบบนางเอกละคร (ฮ่า) กลุ้มใจไปกับความเข้าใจผิด ๆ อย่างนั้น ธ่อ... นอกจากจะไม่ดี บางทีจะยิ่งแย่น่ะสิคะ
เพราะยาเม็ดบางประเภทออกแบบมาให้มีคุณสมบัติพิเศษ หรือหวังผลการออกฤทธิ์บางอย่างที่ต่างไปจากปกติ การหัก แบ่ง บด เคี้ยว หรือทำให้เม็ดยาแตก อาจเปลี่ยนแปลงคุณสมบัติทางเภสัชจลนศาสตร์ของยา ทำให้การรักษาไม่ได้ผลดีตามที่ต้องการ หรืออาจเกิดอันตรายจากยาได้นะคะ
ตัวอย่างเช่น
- ยาที่ถูกออกแบบให้ออกฤทธิ์นาน ซึ่งจะค่อย ๆ ปลดปล่อยตัวยาออกมา หากมีหักแบ่งหรือบดเคี้ยว ก็จะทำให้สูญเสียคุณสมบัตินั้นไป และทำให้ระดับยาสูงมากจนอาจเกิดอาการอันไม่พึงประสงค์เพิ่มขึ้น อย่างไรก็ตาม ยาในรูปแบบนี้บางตัว ในกรณีที่จำเป็นสามารถหักแบ่งเม็ดยาได้ค่ะ แต่ก็ห้ามบดหรือเคี้ยวยาโดยเด็ดขาด
- ยาบางชนิดจะชื้นง่ายเมื่อสัมผัสอากาศ การหักแบ่งหรือบดจะทำให้ยาเหนียว และอาจเสื่อมคุณภาพได้
- ยาที่อยู่ในรูปแบบเม็ดเคลือบป้องกันการแตกตัวในกระเพาะอาหาร การหักแบ่งจะทำให้เกิดการระคายเคือง, ปั่นป่วนไม่สบายท้อง หรือบางชนิดก็อาจถูกทำลายด้วยกรดในกระเพาะอาหาร
- ยาอมใต้ลิ้น หวังผลให้มีการดูดซึมยาจากร่างแหเส้นเลือดฝอยที่มีหนาแน่นบริเวณใต้ลิ้น เพื่อเข้าสู่กระแสเลือดโดยตรงโดยไม่ผ่านตับก่อน จะได้ออกฤทธิ์อย่างรวดเร็ว หากเคี้ยวและกลืนยาตามวิธีปกติ นอกจากจะทำให้ออกฤทธิ์ช้าแล้ว ตัวยายังถูกทำลายมากจนออกฤทธิ์ได้ไม่ดีตามที่ต้องการอีกด้วย
- ยาที่มีฤทธิ์ก่อมะเร็ง หรืออาจทำให้เกิดความผิดปกติต่อทารกในครรภ์ ดังนั้น เจ้าหน้าที่หรือผู้ดูแล โดยเฉพาะเมื่ออยู่ในระหว่างตั้งครรภ์ ควรหลีกเลี่ยงการสัมผัสยา และหากจำเป็นต้องบดหรือหักแบ่งก็ควรใช้อุปกรณ์ป้องกันเสมอ
- หรือยาบางตัวที่ห้ามเคี้ยวก็ไม่มีเหตุผลอื่นใดนอกจากมันขมมากกกกกกกกกกก...(ก.ไก่เก้าล้านแปดแสนตัว) เลยไม่รู้จะเคี้ยวไปทำไมให้ลำบากต่อมรับรส (ฮ่า)
ดังนั้น ถ้าคำแนะนำในฉลากยาไม่ได้ระบุให้เคี้ยว ก็หลับหูหลับตากลืนเม็ดยาไปเถอะนะคะ (ฮ่า) จะไปเคี้ยวให้ยุ่งยากทำไมกัน
แต่หากมีความจำเป็นจะต้องหัก แบ่ง บด เพราะกลืนลำบาก หรือต้องให้ยาทางสายยาง หรืออยากเคี้ยวยาเพราะเป็นความพอใจส่วนตัว (ฮ่า) กรุณาปรึกษาเภสัชกรก่อนนะคะ
