กองบรรณาธิการ HD
เขียนโดย
กองบรรณาธิการ HD
พญ. วรรณวนัช เสถียนธรรมมณี แพทย์ทั่วไป
ตรวจสอบความถูกต้องโดย
พญ. วรรณวนัช เสถียนธรรมมณี แพทย์ทั่วไป

รู้จักวัคซีนไวรัสตับอักเสบบี

วัคซีนไวรัสตับอักเสบบีจำเป็นหรือไม่? ต้องฉีดกี่เข็ม? ฉีดที่ไหน อยู่ได้กี่ปี? และมีผลข้างเคียงอะไรบ้าง?
เผยแพร่ครั้งแรก 25 ส.ค. 2019 อัปเดตล่าสุด 17 พ.ย. 2020 ตรวจสอบความถูกต้อง 15 พ.ย. 2019 เวลาอ่านประมาณ 5 นาที
รู้จักวัคซีนไวรัสตับอักเสบบี

เรื่องควรรู้

ขยาย

ปิด

  • ไวรัสตับอักเสบบี เป็นหนึ่งในสาเหตุของการเกิดโรคตับแข็ง และมะเร็งตับ
  • ไวรัสตับอักเสบ สามารถติดต่อได้หลายช่องทาง เช่น จากแม่สู่ลูก ติดต่อทางเพศสัมพันธ์ จากการใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน หรือติดต่อจากการรับเลือด
  • การฉีดวัคซีนไวรัสตับอักเสบบี เป็นหนึ่งในวิธีป้องกันที่มีประสิทธิภาพ ปัจจุบันวัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบบีถือเป็นวัคซีนพื้นฐานที่แพทย์แนะนำให้แก่ทารก
  • วัคซีนไวรัสตับอักเสบบีต้องฉีดทั้งหมด 3 เข็ม โดยเข็มที่ 1 ฉีดได้ตามความสะดวก เข็มที่ 2 ฉีดหลังจากเข็มแรก 1 เดือน และเข็มที่ 3 ฉีดหลังจากเข็มที่ 2 ประมาณ 5 เดือน
  • เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจฉีดวัคซีนไวรัสตับอักเสบบี

ไวรัสตับอักเสบบีเป็นเชื้อไวรัสที่อันตรายอย่างมาก หากผู้ป่วยติดเชื้อไวรัสชนิดนี้แล้วไม่รักษาอาจลุกลามจนทำให้เกิดโรคตับแข็ง หรือมะเร็งตับได้ 

เมื่อ พ.ศ.2558 องค์การอนามัยโลกเปิดเผยว่า ทั่วโลกมีผู้ป่วยด้วยโรคตับอักเสบจากการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีเรื้อรังจำนวน 240 ล้านคน และมีผู้เสียชีวิตจากการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีประมาณ 780,000 รายต่อปี 

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ฉีดวัคซีนไวรัสตับอักเสบบีวันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 553 บาท ลดสูงสุด 59%

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!

อย่างไรก็ตาม เราสามารถป้องกันการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีได้ง่ายๆ ด้วยการฉีดวัคซีนไวรัสตับอักเสบบี ซึ่งถือเป็นวัคซีนที่มีประสิทธิภาพสูง

รู้จักโรคไวรัสตับอักเสบบี

เมื่อเชื้อไวรัสตับอักเสบบี (HBV) เข้าสู่ร่างกาย จะเข้าไปอาศัยที่เซลล์ตับ และอาจอยู่ได้นานนับปีโดยที่ร่างกายไม่แสดงอาการใดๆ เลย 

แต่เมื่อไรที่ภูมิคุ้มกันร่างกายตรวจพบว่า มีไวรัสอาศัยอยู่ในเซลล์ตับก็จะเข้ากำจัดไวรัสโดยอัตโนมัติ ทั้งนี้ภูมิคุ้มกันของเราจะทำลายเซลล์ตับไปด้วยทำให้ตับเกิดการอักเสบ นานวันเข้าก็จะเกิดเป็นตับแข็งและอาจกลายเป็นมะเร็งตับในที่สุด

นอกจากนี้ไวรัสตับอักเสบยังสามารถติดต่อกันได้หลากหลายช่องทาง ไม่ว่าจะเป็นการติดต่อจากแม่สู่ลูก ติดต่อทางเพศสัมพันธ์ จากการใช้เข็มฉีดยาร่วมกัน หรือติดต่อจากการรับเลือด

ทั้งนี้วิธีป้องกันไวรัสตับอักเสบ นอกเหนือจากการหลีกเลี่ยงสาเหตุการติดต่อดังที่กล่าวไปข้างต้นแล้ว การฉีดวัคซีนไวรัสตับอักเสบบีก็ถือเป็นหนึ่งในวิธีป้องกันที่มีประสิทธิภาพ ปัจจุบันวัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบบีถือเป็นวัคซีนพื้นฐานที่แพทย์แนะนำให้แก่ทารก

วัคซีนไวรัสตับอักเสบบีทำงานอย่างไร?

วัคซีนไวรัสตับอักเสบบีประกอบด้วยโปรตีนที่ผิวของไวรัส (HBsAg) ซึ่งไม่เป็นอันตรายต่อร่างกาย แต่จะช่วยกระตุ้นให้ร่างกายสร้างภูมิคุ้มกันเชื้อไวรัสตับอักเสบบีขึ้นมาโดยอัตโนมัติ หากร่างกายได้รับเชื้อไวรัสตับอักเสบบีเมื่อใด ภูมิคุ้มกันจะจดจำได้และเข้าทำลายอย่างทันท่วงที

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

วัคซีนไวรัสตับอักเสบบีต้องฉีดกี่เข็ม?

วัคซีนไวรัสตับอักเสบบีต้องฉีดทั้งหมด 3 เข็ม โดยจะฉีดห่างกันตามระยะเวลาที่กำหนดดังนี้

  • เข็มที่ 1 ฉีดได้ตามความสะดวก
  • เข็มที่ 2 ฉีดหลังจากเข็มแรก 1 เดือน
  • เข็มที่ 3 ฉีดหลังจากเข็มที่ 2 ประมาณ 5 เดือน

หากคุณลืมฉีดเข็มที่ 2 หรือเข็มที่ 3 ให้รีบเข้ารับการฉีดทันทีที่คุณนึกได้ 

เตรียมตัวอย่างไร ก่อนฉีดวัคซีน?

การเตรียมตัวก่อนฉีดวัคซีนนั้น แนะนำให้ตรวจหาภูมิต้านทานต่อเชื้อไวรัสก่อน เนื่องจากเด็กส่วนใหญ่ที่เกิดหลังจาก พ.ศ.2533 เป็นต้นไป มักได้รับการฉีดวัคซีนไวรัสตับอักเสบบีอยู่แล้ว ซึ่งหากร่างกายมีภูมิต้านทานแล้วก็ไม่จำเป็นต้องฉีดวัคซีนอีก

ในกรณีที่ตรวจหาภูมิต้านทานต่อเชื้อไวรัสก่อนฉีดวัคซีน ควรเผื่อเวลาสำหรับรอผลตรวจประมาณ 2 ชั่วโมง โดยอาจใช้เวลามากหรือน้อยกว่านี้ขึ้นอยู่กับแต่ละสถานพยาบาล

ทั้งนี้ประมาณ 1-2 เดือน หลังจากได้รับวัคซีนครบทั้ง 3 เข็ม ควรตรวจเลือดเพื่อหาภูมิต้านทานไวรัสตับอักเสบบี ถ้าภูมิคุ้มกันยังไม่ปรากฏก็ควรฉีดวัคซีนกระตุ้นเพิ่มเติม

ผลตรวจการติดเชื้อหรือภูมิต้านทานต่อไวรัสตับอักเสบบี?

วัคซีนไวรัสตับอักเสบบี มีประสิทธิภาพแค่ไหน?

ส่วนใหญ่ประมาณ 1 เดือน หลังจากได้รับวัคซีนเข็มที่ 2  ระดับภูมิคุ้มกันในร่างกายจะสูงพอที่จะป้องกันการติดเชื้อได้แล้ว และเมื่อได้รับวัคซีนครบ 3 เข็ม พบว่า ผู้ได้รับวัคซีนร้อยละ 97 จะสร้างภูมิคุ้มกันซึ่งคาดว่า จะป้องกันการติดเชื้อได้นานตลอดชีวิต 

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ปรึกษาเภสัช สั่งยา ฟรีค่าส่งทั่วประเทศ*

แชทกับเภสัชกรฟรี! 9 โมงเช้าถึงเที่ยงคืน พร้อมรับส่วนลดค่ายา 5% HDmall ออกค่าส่งให้สูงสุด 40 บาท

อย่างไรก็ตาม มีผู้ได้รับวัคซีนร้อยละ 1-3% ที่ร่างกายไม่สร้างภูมิคุ้มกันเช่นกัน จึงควรมีการตรวจหาภูมิคุ้มกันหลังฉีดวัคซีนเพื่อยืนยันผลอีกครั้ง 

จากอัตราการป้องกันการติดเชื้อที่ค่อนข้างสูง การฉีดวัคซีนจึงช่วยลดจำนวนผู้ติดเชื้อไวรัสตับอักเสบได้สูง

ใครที่ควรฉีดวัคซีนไวรัสตับอักเสบบี?

ทุกคนควรเข้ารับการฉีดวัคซีนไวรัสตับอักเสบบีเพื่อลดความเสี่ยงของการเกิดโรคตับ หากคุณไม่แน่ใจว่า ตนเองมีภูมิคุ้มกันไวรัสตับอักเสบบี หรือไม่ ควรเข้ารับการตรวจเพื่อยืนยันผลให้แน่ชัด และหากผลการตรวจไม่พบว่า ร่างกายมีภูมิคุ้มกันก็ควรฉีดวัคซีนป้องกันทันที

วัคซีนไวรัสตับอักเสบบีมีความปลอดภัยหรือไม่?

วัคซีนไวรัสตับอักเสบบีนับว่า เป็นวัคซีนที่ปลอดภัยทั้งในเด็กและผู้ใหญ่ หลังจากฉีดวัคซีนแล้วมักไม่มีผลข้างเคียงใดๆ เกิดขึ้น อาจมีอาการ เจ็บ บวม แดง คัน ที่ตำแหน่งที่ฉีดยา หรืออาจมีไข้ต่ำๆ บ้าง แต่จะหายได้เองภายใน 1-2 วัน 

อย่างไรก็ตาม หากหลังจากฉีดวัคซีน มีอาการวิงเวียน หัวใจเต้นเร็ว มีไข้สูง อ่อนเพลีย เกิดลมพิษ หรือหายใจเร็ว ให้รีบไปพบแพทย์ทันที เพราะอาจแพ้วัคซีนดังกล่าวได้ แต่พบได้น้อยมาก

หญิงมีครรภ์สามารถฉีดวัคซีนไวรัสตับอักเสบบีได้หรือไม่?

หากกำลังเตรียมพร้อมตั้งครรภ์สามารถฉีดวัคซีนป้องกันไวรัสตับอักเสบบีได้ แต่กรณีที่ตั้งครรภ์ไปแล้ว สถานพยาบาลส่วนใหญ่อาจไม่แนะนำให้ฉีด

อย่างไรก็ตาม ข้อมูลจากศูนย์ควบคุมและป้องกันโรคของสหรัฐอเมริกา (Centers of Disease Control and Prevention: CDC) ไม่ได้มีข้อห้ามสำหรับการฉีดวัคซีนชนิดนี้ในหญิงมีครรภ์ เพราะยังไม่พบอันตรายที่ส่งผลต่อทารกในครรภ์ 

CDC แนะนำให้ฉีดวัคซีนในคนที่มีความเสี่ยงต่อโรคนี้ และตรวจแล้วไม่พบว่ามีการติดเชื้อ โดยสามารถฉีดได้ 3 เข็มเหมือนกับคนทั่วไป

หญิงมีครรภ์ที่มีความเสี่ยงต่อการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี และแนะนำให้ฉีดวัคซีนป้องกัน ได้แก่ 

  • ผู้ที่มีคู่นอนมากกว่า 1 คน ในช่วง 6 เดือน ที่ผ่านมา
  • ผู้ที่เป็นโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์ หรือได้รับการรักษาอยู่
  • ผู้ที่มีประวัติการใช้สารเสพติดทางเข็มฉีดยา
  • ผู้ที่มีคู่นอนติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี

วัคซีนไวรัสตับอักเสบบีรักษาได้หรือไม่?

วัคซีนจะช่วยป้องกันการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีเท่านั้นแต่ไม่สามารถรักษาโรคนี้ได้ และหากคุณติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีแล้วไม่จำเป็นต้องฉีดวัคซีนอีก แต่ต้องรักษาด้วยวิธีอื่นโดยแพทย์ และติดตามการรักษาอย่างเหมาะสม

อย่างไรก็ตาม หากคุณสงสัยว่า ตนเองอาจติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบี เช่น สัมผัสกับสารคัดหลั่งของผู้ติดเชื้อ หรือมีเพศสัมพันธ์กับผู้ติดเชื้อ โดยที่ไม่เคยได้รับวัคซีนไวรัสตับอักเสบบีมาก่อนจะต้องรีบไปพบแพทย์ภายใน 2 สัปดาห์ เพราะวัคซีนรวมถึงยาบางชนิด สามารถลดโอกาสเสี่ยงของการติดเชื้อได้ 

วัคซีนไวรัสตับอักเสบบีฉีดได้ที่ไหน?

ปัจจุบันโรงพยาบาลทั้งรัฐและเอกชน รวมถึงคลินิกชุมชน สถานีอนามัย มีบริการฉีดวัคซีนไวรัสตับอักเสบบีแทบทุกแห่ง ราคาค่าฉีดวัคซีนเริ่มต้นที่เข็มละประมาณ 200 บาท ขึ้นอยู่กับแต่ละโรงพยาบาล

คำถามที่พบบ่อย

1. กรณีทำงานกะกลางคืน หลังจากออกกะในตอนเช้าและยังไม่ได้นอนพักผ่อน สามารถตรวจหาภูมิต้านทานได้หรือไม่? 

คำตอบ: ตอบ สามารถตรวจได้

2. หากเคยตรวจภูมิต้านทานหรือการติดเชื้อไวรัสตับอักเสบบีมาแล้ว ผลที่ได้ต้องไม่เกินกี่เดือน จึงจะไม่ต้องตรวจซ้ำอีกครั้งก่อนการฉีดวัคซีน?

คำตอบ: ประมาณ 3 เดือน หากตรวจมานานกว่านั้นควรตรวจใหม่

3. ผลการตรวจต้องเป็นอย่างไร จึงจะฉีดวัคซีนได้? 

คำตอบ: ผลตรวจไม่พบการติดเชื้อ (HBsAg negative) และไม่มีภูมิต้านทาน (anti-HBs negative, anti-HBc negative)

4. หากเคยตรวจแล้วไม่พบเชื้อ จะสามารถฉีดวัคซีนได้เลยหรือไม่? 

คำตอบที่ 1: นอกจากผลตรวจที่ไม่พบเชื้อแล้ว จะต้องมีผลตรวจว่าไม่เคยมีภูมิต้านทานก่อนด้วย จึงจะฉีดวัคซีนได้ โดยผลตรวจนั้นต้องผ่านมาไม่เกิน 3 เดือน 

คำตอบที่ 2: แนะนำให้ตรวจภูมิคุ้มกันต่อเชื้อไวรัสตับอักเสบบีร่วมด้วยค่ะ หากไม่มีภูมิคุ้มกัน แนะนำให้ฉีด

5. ไวรัสตับอักเสบบี ครบกำหนดฉีดเข็มที่ 3แล้วแต่ไม่ได้ไปฉีด สามารถช้ากว่าหมายกำหนดได้กี่เดือน หรือว่าต้องฉีดใหม่เลย? 

คำตอบ: สามารถฉีดให้เร็วที่สุดที่นึกได้ โดยไม่จำเป็นต้องเริ่มฉีดใหม่ แต่ไม่ควรนานเกินกว่า 1 เดือน หากนานเกินไปแพทย์อาจพิจารณาให้ตรวจหาเชื้อและภูมิก่อน แล้วพิจารณาอีกครั้ง

เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจฉีดวัคซีนไวรัสตับอักเสบบี จากคลินิกและโรงพยาบาลใกล้คุณ และไม่พลาดทุกการอัปเดตเรื่องสุขภาพและโปรโมชั่นเมื่อกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android


15 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
วัคซีนไวรัสตับอักเสบบี (HBV) ฉีดกี่เข็ม? ผลข้างเคียงเป็นอย่างไร?, (https://hdmall.co.th/c/hbv-vaccine).
Mayo Clinic Staff. (2017). Hepatitis B vaccine (intramuscular route). (https://www.mayoclinic.org/drugs-supplements/hepatitis-b-vaccine-intramuscular-route/side-effects/drg-20068700)

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

บทความต่อไป