กองบรรณาธิการ HD
เขียนโดย
กองบรรณาธิการ HD
นพ.พิสุทธิ์ พงษ์ชัยกุล
ตรวจสอบความถูกต้องโดย
นพ.พิสุทธิ์ พงษ์ชัยกุล

ยาแก้ไอและยาแก้หวัด เป็นสารเสพติดด้วยหรือ?

ตอบชัด เพราะอะไรถึงมีคนเข้าใจว่ายาแก้ไอและยาแก้หวัดเป็นยาเสพติด
เผยแพร่ครั้งแรก 6 มี.ค. 2018 อัปเดตล่าสุด 17 พ.ย. 2020 ตรวจสอบความถูกต้อง 17 เม.ย. 2020 เวลาอ่านประมาณ 4 นาที
ยาแก้ไอและยาแก้หวัด เป็นสารเสพติดด้วยหรือ?

เรื่องควรรู้

ขยาย

ปิด

  • Dextromethorphan (DXM) เป็นสารเคมีชนิดหนึ่งที่เป็นส่วนประกอบของยาแก้ไอและยาแก้หวัด ซึ่งออกฤทธิ์ช่วยบรรเทาอาการไอ
  • ยาที่มีส่วนประกอบของ DXM มักจะผลิตออกมาในรูปแบบของยาน้ำแก้ไอรสหวาน แบบผง หรือแบบแคปซูลที่เป็น DXM บริสุทธิ์  แม้ DXM จะมีจำหน่ายทั่วไปตามร้านขายยา แต่หากใช้ในปริมาณมากก็สามารถทำให้มีความรู้สึกเคลิบเคลิ้ม หลุดลอย และประสาทหลอนได้
  • ผลข้างเคียงที่เป็นอันตรายจากการใช้ DXM คือ อาการ Hyperthermia ที่จะทำให้มีอุณหภูมิร่างกายเพิ่มสูงขึ้นมาก หากเกิดอาการในสภาพอากาศร้อน หรือเมื่อร่างกายกำลังใช้พลังงานอย่างหนักและออกแรงมาก จากนั้นจะเป็นลมหมดสติจนอาจทำให้เสียชีวิตในที่สุด
  • การใช้ยา DXM อย่างต่อเนื่องเป็นระยะเวลานานจะส่งผลให้หัวใจและอวัยวะภายในถูกทำลาย ทั้งยังทำให้เกิดโรคความดันโลหิตสูง ชีพจรเต้นเร็ว และมีปัญหาระบบทางเดินหายใจ
  • การใช้ยาที่ถูกต้องควรใช้บรรเทาอาการเมื่อจำเป็นเท่านั้น ใช้ตามฉลากยา หรือการแนะนำของแพทย์ เภสัชกร อย่างเคร่งครัด ที่สำคัญหมั่นรักษาสุขภาพให้แข็งแรงเสมอและตรวจสุขภาพเป็นประจำ
  • เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจตรวจสารเสพติด

สาร DXM ในยาแก้ไอและยาแก้หวัด สามารถทำให้ผู้ใช้มีความรู้สึกเคลิบเคลิ้มและหลุดลอยได้ และเนื่องจากยาเหล่านี้สามารถหาซื้อได้ทั่วไปตามร้านขายยา จึงมีความเสี่ยง หรือมีผลข้างเคียงขึ้นได้หากมีการใช้ยาเกินขนาด หรือนำไปใช้ในทางที่ผิด

ข้อมูลเหล่านี้จะช่วยให้คุณรู้จักยานี้มากขึ้น

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง

เหตุใดจึงมีคนใช้ยาแก้ไอและยาแก้หวัดเพื่อให้เกิดอาการมึนเมา

Dextromethorphan (DXM) เป็นสารเคมีชนิดหนึ่งที่เป็นส่วนประกอบของยาแก้ไอและยาแก้หวัด ซึ่งออกฤทธิ์ช่วยบรรเทาอาการไอ 

โดยสาร DXM เป็นสารอนุพันธ์ของ opioid แต่ไม่มีคุณสมบัติในการลดอาการปวด แต่หากผู้ป่วยใช้ DXM เกินขนาดจะทำให้มีอาการประสาทหลอนและหลุดลอยไม่มีสติได้ 

นอกจากนี้ DXM ยังออกฤทธิ์กดประสาทที่ส่งผลต่อสมองและระบบที่ควบคุมระบบทางเดินหายใจและหัวใจอีกด้วย 

ยาที่มีส่วนประกอบของ DXM มักจะผลิตออกมาในรูปแบบของ ยาน้ำแก้ไอรสหวาน แบบผง หรือแบบแคปซูลที่เป็น DXM บริสุทธิ์

ผลข้างเคียงระยะสั้น

การใช้ DXM ในปริมาณที่มากเกินไปจะทำให้มีอาการประสาทหลอนและหลุดลอยเช่นเดียวกับอาการของการเสพยาเคและพีซีพี เมื่อรับประทานยาไปแล้วอาการข้างเคียงจะยังเกิดขึ้นอยู่นานถึง 6 ชั่วโมง 

นอกจากนี้ DXM ยังทำให้ผู้ใช้มีปัญหาในการควบคุมกล้ามเนื้อแขนขา เกิดภาพเบลอ พูดจาเลอะเลือน เวียนศีรษะ และกระบวนการคิด การตัดสินใจไม่สมบูรณ์

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
หมดปัญหาเหงื่อออกมากที่มืออย่างถาวร รักษาแล้วมือแห้ง ชีวิตง่ายขึ้น!

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / เบิกประกันได้ / ผ่อน 0% ได้ / ปรึกษาหมอก่อนผ่าตัดได้ไม่จำกัดครั้ง

ผลข้างเคียงระยะสั้นอื่นๆ ดังนี้

  • มีอาการหวาดระแวงและรู้สึกสับสน
  • เหงื่อออกมากผิดปกติ
  • คลื่นไส้อาเจียน (หากรับประทานยาแก้ไอแบบน้ำหวานในปริมาณมากเกินขนาดจะทำให้อาเจียนได้)
  • ปวดท้อง
  • หัวใจเต้นผิดปกติและเกิดภาวะความดันโลหิตสูง
  • รู้สึกเหนื่อยล้าเหมือนพักผ่อนไม่เพียงพอ
  • ผิวแห้งและคัน ผิวหน้าเป็นผื่นแดง

หลายคนเข้าใจว่า DXM เป็นยาที่ปลอดภัยเพราะมีจำหน่ายทั่วไปตามร้านขายยา แต่การใช้ยาเกินขนาดจะทำให้เกิดผลข้างเคียงที่เป็นอันตรายต่อร่างกายได้ เช่น สูญเสียการรับรู้ ชัก สมองถูกทำลาย และอาจเสียชีวิตได้ในที่สุด 

ผลข้างเคียงที่เป็นอันตราย

ผลข้างเคียงที่เป็นอันตรายจากการใช้ DXM คือ อาการ Hyperthermia ที่จะทำให้ผู้ใช้ยามีไข้สูงมาก หากเกิดอาการในสภาพอากาศร้อน หรือเมื่อร่างกายกำลังใช้พลังงานอย่างหนักและออกแรงมาก 

เช่น กรณีไปเต้นในสถานบันเทิงที่มีผู้คนแออัด DXM จะทำให้อุณหภูมิร่างกายเพิ่มขึ้นสูงขึ้นอย่างรวดเร็วส่งผลต่อสมองและเป็นลมหมดสติ จนอาจทำให้เสียชีวิตในที่สุด

ผลข้างเคียงระยะยาว

แม้อาการติดยา DXM จะไม่ได้แสดงออกมากนักทางด้านร่างกาย แต่ผู้เสพจะมีอาการทางอารมณ์ที่แสดงออกมาให้เห็นชัดเจนว่า กำลังเสพติด DXM

อย่างไรก็ตาม ยังไม่มีนักวิจัยท่านใดสามารถยืนยันได้เกี่ยวกับผลกระทบข้างเคียงระยะยาวจากการเสพยา แต่การสังเกตจากผู้ป่วยติด DXM พบว่า พวกเขาจะมีปัญหาเกี่ยวกับการเรียนรู้และการรับรู้ หรือมีอาการความจำเสื่อมหากเสพยามาเป็นระยะเวลานาน 

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ตรวจสารพิษ สารเสพติดวันนี้ ที่คลินิกหรือรพ. ใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 194 บาท ลดสูงสุด 68% บาท

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!

นอกจากนี้ผู้ที่เคยเสพยาชนิดนี้ยังบอกด้วยว่า พวกเขามีอาการหวาดระแวงและซึมเศร้าอยู่ตลอดเวลาแม้จะไม่ได้ใช้ยาแล้วก็ตาม

การใช้ยา DXM อย่างต่อเนื่องเป็นระยะเวลานานจะส่งผลให้หัวใจและอวัยวะภายในเสื่อมและถูกทำลาย ทั้งยังทำให้เกิดโรคความดันโลหิตสูง ชีพจรเต้นเร็ว และมีปัญหาระบบทางเดินหายใจ

ปัญหาอื่นๆ ที่อาจเกิดขึ้นตามมา

  • การใช้ DXM เกินขนาดสามารถเกิดขึ้นได้เสมอ โดยเฉพาะหากยามาในรูปแบบผงแป้ง หากใช้ยาเกินขนาดจะมีอาการชักเนื่องจากสมองถูกทำลายและอาจเสียชีวิตได้
  • บนฉลากยาแก้ไอ หรือยาแก้หวัดจะมีคำเตือนแจ้งไว้ว่า ยานี้ทำให้ง่วงซึมไม่ควรขับขี่ยานพาหนะ หรือทำงานเกี่ยวกับเครื่องจักรกล เห็นได้ชัดว่า หากมีการใช้ DXM ในปริมาณที่มากเกินไป จะทำให้ผู้ใช้มีสมรรถนะทางด้านร่างกายลดลงและอาจอยู่ในภาวะเสี่ยงต่อการเกิดอุบัติเหตุได้
  • ยาที่มีส่วนประกอบของ DXM มักมีสารประกอบของยาตัวอื่นๆ ด้วย เช่น ยาแก้ปวด หรือยาแก้แพ้ โดยยาแก้หวัดส่วนใหญ่มักมีส่วนประกอบของพาราเซตามอลที่ช่วยบรรเทาอาการปวด ส่งผลให้ผู้ใช้ยาเสี่ยงต่อการเกิดปัญหากับตับ หรือเกิดอาการตับวายหากใช้ยาเกินขนาด

การใช้ยาแก้หวัดเพื่อให้เกิดอาการมึนเมาแบบยาเสพติดนั้น ผู้เสพอาจไม่ได้สังเกตว่า มีการใช้ยาในปริมาณมากน้อยเพียงใด หรืออาจใช้ยาเสพติดอื่นๆ และมีการดื่มแอลกอฮอล์ร่วมด้วย 

พฤติกรรมเหล่านี้จะเพิ่มความเสี่ยงต่อการทำลายสุขภาพ โดยเฉพาะเมื่อมีการใช้ยาแก้หวัดร่วมกับการเสพ MDMA จะทำให้เกิดภาวะตัวร้อนจัดส่งผลต่อการทำงานของสมอง เกิดอาการชัก หมดสติ และทำให้เสียชีวิตได้ในที่สุด

หากติดแล้วจะเลิกอย่างไร

เนื่องจาก DXM สามารถหาซื้อได้ง่ายและมีราคาถูก ทำให้ผู้ใช้ยาอาจติดยานี้ได้ง่ายมาก เมื่อต้องการหยุดยาจะมีอาการซึมเศร้าและนอนไม่หลับ 

หากพบว่า คุณเอง หรือคนที่คุณรู้จักกำลังเสพติด DXM อยู่ แนะนำให้บอกบุคคลใกล้ชิดว่า คุณกำลังมีพฤติกรรมดังกล่าวเพราะพวกเขาจะช่วยคุณได้ จากนั้นเริ่มนำยาที่มีส่วนประกอบของ DXM ทิ้งให้หมด 

จากนั้นปรึกษาแพทย์หรือนักบำบัดเพื่อร่วมกลุ่มบำบัดจะช่วยให้เลิกยา DXM ได้ง่ายขึ้น

หลีกเลี่ยงการใช้ DXM

พบว่า หลายคนมีการซื้อยาแก้ไอ หรือยาแก้หวัดเก็บไว้เป็นยาสามัญประจำบ้าน ซึ่งมีโอกาสสูงที่คนในครอบครัวจะใช้ยานี้เพื่อเสพ 

พฤติกรรมดังกล่าวถือว่า "เสี่ยงและเป็นอันตราย โดยเฉพาะเมื่อมีการใช้ยาร่วมกับการใช้สารเสพติดอื่นๆ" แต่ใครจะเชื่อว่า ยาที่หาซื้อได้ง่ายๆ ตามร้านขายยาจะส่งผลกระทบร้ายแรงต่อร่างกายและสมองได้หากมีการใช้เกินขนาดหรือใช้ร่วมกับยาเสพติดอื่นๆ 

นอกจากนี้ การใช้ DXM บริสุทธิ์ยังส่งผลเสียได้เช่นกัน เพราะคุณจะไม่มีทางทราบได้เลยว่า ยาเหล่านั้นบริสุทธิ์จริงหรือไม่ ซึ่งอาจมีใครสักคนชักชวนให้คุณลองในงานเลี้ยงสังสรรค์ หรือตามสถานบันเทิง ก็ได้

ดังนั้นเมื่อไม่รู้ว่าสิ่งนั้นคืออะไร คุณจึงต้องปฏิเสธสิ่งนั้นไปเพราะเป็นการเสี่ยงและอันตรายเกินไปที่จะทดลอง

ทางที่ดีควรใช้ยาเมื่อจำเป็น หรือเมื่อมีอาการเจ็บป่วยเท่านั้น และใช้ในปริมาณที่ฉลากแนะนำ หรือภายใต้การแนะนของแพทย์ หรือเภสัชกร ก่อนใช้ยา จึงจะดีและปลอดภัยที่สุด

เปรียบเทียบราคาและแพ็กเกจตรวจสารเสพติด จากคลินิกและโรงพยาบาลใกล้คุณ และไม่พลาดทุกการอัปเดตเรื่องสุขภาพและโปรโมชั่นเมื่อกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android


5 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
คณะเภสัชศาสตร์ มหาวิทยาลัยมหิดล, ยาแก้ไอ เดกซ์โทรเมทอร์แฟน และการนำไปใช้ในทางที่ผิด (https://www.pharmacy.mahidol.ac.th/th/knowledge/article/5/ยาแก้ไอ-เดกซ์โทรเมทอร์แฟน-dextromethorphan-โทษ/), 9 April 2020.
National Institute on Drug Abuse, Over-the-Counter Medicines (https://www.drugabuse.gov/publications/drugfacts/over-counter-medicines) (Last review: December 2017), 9 April 2020.
Martinak B, Bolis RA, Black JR, Fargason RE, Birur B. Dextromethorphan in Cough Syrup: The Poor Man's Psychosis, Psychopharmacol Bull. 2017 Sep 15;47(4):59-63. PMID: 28936010; PMCID: PMC5601090.

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

บทความต่อไป