วัยเด็กเป็นช่วงเวลาที่สำคัญของชีวิต เป็นพื้นฐานในการพัฒนาในช่วงวัยต่าง หากมีการเจริญเติบโตสมวัยทั้งทางร่างกาย พัฒนาการ สติปัญญา สังคมและอารมณ์ เด็กก็สามารถเติบโตเป็นผู้ใหญ่ที่มีคุณภาพในอนาคตได้
คุณพ่อ คุณแม่ และผู้เลี้ยง เป็นบุคคลสำคัญที่จะพัฒนาเด็กให้มีศักยภาพเต็มที่ ตามความพร้อมและความสามารถที่มีของแต่ละครอบครัว
พัฒนาการเด็ก คืออะไร
เด็กจะมีความสามารถในด้านต่างๆ ไปตามขั้นตอนที่เปลี่ยนแปลงตามวัย ลักษณะเป็นระบบ มีแบบแผน มีทิศทางชัดเจนและมีความต่อเนื่องตลอดชีวิตตามศักยภาพของแต่ละบุคคล
พัฒนาการเด็กเป็นผลของปฏิสัมพันธ์ระหว่างปัจจัยทางด้านพันธุกรรมและสภาวะแวดล้อมรอบตัวของเด็ก ไม่ว่าจะเป็นครอบครัว ชุมชน หรือสังคม
พัฒนาการเด็กประกอบไปด้วยด้านใดบ้าง
มีการศึกษาเกี่ยวกับพัฒนาการของเด็กและสามารถจำแนกออกมาเพื่อความเข้าใจได้ดังนี้
1. พัฒนาการด้านร่างกาย (Physical หรือ Psychomotor development)
ความสามารถในการทรงตัวและเคลื่อนไหว แบ่งออกเป็น
- การทำงานของกล้ามเนื้อมัดใหญ่ (Gross motor)
- การทำงานของกล้ามเนื้อมัดเล็ก หรือการทำงานประสานระหว่างมือและตา (Fine motor)
2. พัฒนาการด้านสติปัญญา (Cognitive development)
ความสามารถในการเรียนรู้ เข้าใจ และมองเห็นความสัมพันธ์ของสิ่งต่างๆ รอบตัว มีความรู้คิด มีเหตุผลและมีความสามารถในการจัดการปัญหาได้ โดยจะแสดงออกผ่านทาง
- ความสามารถทางการใช้ภาษา (Language and communication development)
- การใช้ตาและมือทำงานประสานกันเพื่อแก้ไขปัญหา (Fine motor and adaptive development)
3. พัฒนาการทางด้านจิตใจและอารมณ์ (Emotional development)
ความสามารถในการแสดงอออก แยกแยะ ควบคุมอารมณ์แสดงออกอย่างเหมาะสม และการสร้างความนับถือตนเอง (Self-esteem)
4. พัฒนาการด้านสังคม (Social development)
ความสามารถในการสร้างสัมพันธภาพกับบุคคลอื่น มีทักษะการปรับตัวในสังคม และทักษะการช่วยเหลือตัวเองในชีวิตประจำวัน (Self help)
5. พัฒนาการด้านจิตวิญญาณ (Spiritual development)
ความสามารถในการรู้จักคุณค่าชีวิตของตนเองและผู้อื่น เข้าใจและเลือกหนทางชีวิตในรูปแบบที่ชอบและสร้างสรรค์
พัฒนาการตามวัยของเด็กในแต่ละด้าน
การติดตามพัฒนาการเด็กในแต่ละด้านจะพิจารณาตามช่วงอายุของเด็ก (Developmental milestone) โดยพิจารณาเป็นกลุ่มของทักษะที่เด็กจะทำได้ในช่วงอายุนั้นๆ ดังนี้
อายุ 1 เดือน
- การทรงตัวและการเคลื่อนไหว (Gross motor) เริ่มชันคอ ผงกศีรษะ หันหน้าซ้ายขวา
- การใช้ตาและมือ (Fine motor) กำมือแน่น จ้องมองตามของไม่เกินกึ่งกลางลำตัว
- ภาษาและการสื่อสาร (Language and communication) ทำเสียงในลำคอ
- สังคมและการช่วยเหลือตนเอง (Social and self-help skills) มองจ้องหน้า
อายุ 2 เดือน
- การทรงตัวและการเคลื่อนไหว (Gross motor) ชันคอได้ 45 องศา ยกศีรษะเงยหน้าขึ้นได้เมื่ออยู่ในท่านั่ง
- การใช้ตาและมือ (Fine motor) กำมือหลวม ๆ จ้องมองตามของข้ามเส้นกึ่งกลางลำตัว
- ภาษาและการสื่อสาร (Language and communication) หันหาเสียง ฟังเสียงคุย
- สังคมและการช่วยเหลือตนเอง (Social and self-help skills) สบตา ยิ้มแสดงความสนใจ
อายุ 4 เดือน
- การทรงตัวและการเคลื่อนไหว (Gross motor) ชันคอได้ 90 องศา ใช้แขนยันยกตัวชูขึ้น เมื่ออยู่ท่านั่งสามารถยกศีรษะเงยหน้าขึ้นได้
- การใช้ตาและมือ (Fine motor) มองตาม 180 องศา มือสองข้างจับกันตรงกลาง คว้าของใกล้มือได้
- ภาษาและการสื่อสาร (Language and communication) ส่งเสียงอ้อแอ้ โต้ตอบหัวเราะ
- สังคมและการช่วยเหลือตนเอง (Social and self-help skills) ยิ้มตอบ ยิ้มทัก แสดงท่าทีดีใจเวลาเห็นคนเลี้ยงหรืออาหาร
อายุ 6 เดือน
- การทรงตัวและการเคลื่อนไหว (Gross motor) คว่ำและหงายได้เอง นั่งเองได้ชั่วครู่ เริ่มลงน้ำหนักที่เท้าทั้งสองได้ในท่ายืน
- การใช้ตาและมือ (Fine motor) คว้าของด้วยฝ่ามือ หยิบของมือเดียวและเปลี่ยนมือได้
- ภาษาและการสื่อสาร (Language and communication) หันหาเสียงเรียก ส่งเสียง เล่นน้ำลาย
- สังคมและการช่วยเหลือตนเอง (Social and self-help skills) รู้จักคนแปลกหน้า กินอาหารบดละเอียดจากช้อนได้
อายุ 9 เดือน
- การทรงตัวและการเคลื่อนไหว (Gross motor) นั่งได้มั่นคง คลาน เกาะยืน
- การใช้ตาและมือ (Fine motor) ใช้นิ้วหัวแม่มือและนิ้วชี้หยิบของได้ เปิดหาของที่ซ่อนอยู่ใต้ผ้าได้ มองตามของที่ตกจากมือได้
- ภาษาและการสื่อสาร (Language and communication) ฟังรู้ภาษา เข้าใจสีหน้า ออกเสียงพยัญชนะได้หลายเสียง เรียก “พ่อ” “แม่” แต่ยังไม่เฉพาะเจาะจง
- สังคมและการช่วยเหลือตนเอง (Social and self-help skills) เล่นจ๊ะเอ๋ โบกมือ บ๊ายบายได้ ใช้มือหยิบอาหารกินเองได้ ร้องตามเมื่อแม่ออกจากห้อง
อายุ 12 เดือน
- การทรงตัวและการเคลื่อนไหว (Gross motor) เกาะเดิน ยืนเองได้ชั่วครู่
- การใช้ตาและมือ (Fine motor) ใช้ปลายนิ้วหัวแม่มือและนิ้วชี้หยิบของชิ้นเล็กได้ หยิบของใส่ถ้วยได้
- ภาษาและการสื่อสาร (Language and communication) เรียก “พ่อ” “แม่” ได้ พูดคำโดดที่มีความหมาย 1 คำ ทำตามคำสั่งที่มีท่าทางประกอบได้
- สังคมและการช่วยเหลือตนเอง (Social and self-help skills) ตบมือ เลียนแบบท่าทาง ร่วมมือเวลาแต่งตัว
อายุ 15 เดือน
- การทรงตัวและการเคลื่อนไหว (Gross motor) เดินเอง
- การใช้ตาและมือ (Fine motor) วางก้อนไม้ซ้อนกัน 2 ชั้น
- ภาษาและการสื่อสาร (Language and communication) พูดคำโดดที่มีความหมายได้ ชี้อวัยวะบนใบหน้าตามคำบอก
- สังคมและการช่วยเหลือตนเอง (Social and self-help skills) ใช้ช้อนตักอาหารได้แต่ยังหกเลอะเทอะ เล่นลูกบอลกลิ้งไปมากับผู้ใหญ่ได้
อายุ 18 เดือน
- การทรงตัวและการเคลื่อนไหว (Gross motor) เดินคล่อง วิ่ง ยืนล้มลงเก็บของแล้วลุกขึ้นเองได้ จูงมือเดียวขึ้นบันไดได้
- การใช้ตาและมือ (Fine motor) วางก้อนไม้ซ้อนกัน 3 ชั้นได้ เริ่มขีดเส้นยุ่ง ๆ
- ภาษาและการสื่อสาร (Language and communication) พูดคำโดดที่มีความหมายได้หลายคำ ชี้รูปภาพตามคำบอกได้ ทำตามคำสั่งที่ไม่มีท่าทางประกอบได้
- สังคมและการช่วยเหลือตนเอง (Social and self-help skills) ถือถ้วยน้ำดื่มเองได้
อายุ 2 ปี
- การทรงตัวและการเคลื่อนไหว (Gross motor) เดินขึ้นบันได เตะลูกบอล กระโดดสองขา
- การใช้ตาและมือ (Fine motor) วางก้อนไม้ซ้อนกัน 6 ชั้นได้ ขีดเส้นตรงและโค้งเป็นวง ๆ ได้ เปิดหนังสือทีละหน้า
- ภาษาและการสื่อสาร (Language and communication) พูดคำ 2-3 คำต่อกันอย่างมีความหมาย บอกชื่อของคุ้นเคยและบุคคลคุ้นเคยได้
- สังคมและการช่วยเหลือตนเอง (Social and self-help skills) สนใจเด็กคนอื่น ใช้ช้อนตักอาหารเองได้ บอกเวลาจะถ่ายอุจจาระเองได้
อายุ 3 ปี
- การทรงตัวและการเคลื่อนไหว (Gross motor) ขึ้นบันไดสลับขา ขี่สามล้อได้
- การใช้ตาและมือ (Fine motor) วางก้อนไม้ซ้อนกัน 8 ชั้นได้ วาดวงกลมตามแบบได้
- ภาษาและการสื่อสาร (Language and communication) พูดเป็นประโยคสั้น ๆ ให้บุคคลอื่นเข้าใจได้ประมาณ 50 %
- สังคมและการช่วยเหลือตนเอง (Social and self-help skills) ถอดรองเท้า ใส่เสื้อเองได้ รู้เพศตนเอง เล่นกับคนอื่น ควบคุมการถ่ายอุจจาระได้
เด็กแต่ละคนจะมีความเร็วและช้าในการทำทักษะต่างๆ แตกต่างกันได้ หากคุณพ่อคุณแม่และผู้เลี้ยงดูพบว่าลูกมีพัฒนาการที่ล้าช้า ไม่สมวัย หรือไม่เป็นรูปแบบแบบแผนที่ชัดเจน แนะนำพบแพทย์เพื่อตรวจประเมินเพิ่มเติม
ดูแพ็กเกจ ตรวจสุขภาพเด็ก เปรียบเทียบราคา โปรโมชั่นล่าสุดจากโรงพยาบาลและคลินิกชั้นนำได้ที่นี่ หรือไม่พลาดทุกการอัปเดตแพ็กเกจเหล่านี้ เมื่อกดเป็นเพื่อนทางไลน์ @hdcoth และกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android
