พญ.ศศิวิมล จันทรศรี จักษุแพทย์
เขียนโดย
พญ.ศศิวิมล จันทรศรี จักษุแพทย์

ถุงใต้ตา สาเหตุ และการรักษา

ปัญหาเรื่องถุงใต้ตาหรือหนังตาหย่อนคล้อย หากไม่ได้เป็นรุนแรงก็จะไม่มีผลกระทบต่อสุขภาพตา แต่ก็สร้างความกังวลใจ เพราะผู้ที่พบกับปัญหานี้มักมีใบหน้าดูอ่อนล้า แก่กว่าวัย ส่งผลให้ขาดความมั่นใจ
เผยแพร่ครั้งแรก 17 เม.ย. 2020 อัปเดตล่าสุด 17 พ.ย. 2020 เวลาอ่านประมาณ 5 นาที
ถุงใต้ตา สาเหตุ และการรักษา

เรื่องควรรู้

ขยาย

ปิด

  • ถุงใต้ตาเทียมสามารถยุบหายได้หากดูแลรักษาสุขภาพร่างกาย พักผ่อนให้เพียงพอ ถุงใต้ตาแท้ส่วนใหญ่ต้องผ่าตัดเพื่อนำไขมันและผิวหนังส่วนเกินออกจึงจะเห็นผลชัดเจน
  • การผ่าตัดตกแต่งหนังตา หรือที่เรียกว่า Blepharoplasty เป็นทางเลือกสำหรับผู้มีปัญหาเปลือกตาบนหรือล่าง หรือทั้งสองอย่าง
  • การผ่าตัดหนังตา โดยเฉพาะการผ่าตัดถุงใต้ตาหรือเปลือกตาล่าง เป็นการผ่าตัดที่มีความซับซ้อน และเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนบ่อยกว่าการทำเปลือกตาบน
  • แผลผ่าตัดในช่วงเดือนแรกจะเห็นได้ชัด หลังจากนั้นประมาณ 2-3 เดือน จะค่อยๆ จางลงจนไม่เห็น ซึ่งก็จะเป็นช่วงเวลาที่จะเห็นผลการผ่าตัดตามที่คาดหวัง
  • การรักษาที่พอช่วยได้ในรายที่ถุงใต้ตายังเป็นไม่มาก ได้แก่ การทำทรีตเมนต์ผิวหนังใต้ตา หรือฉีดฟิลเลอร์ เติมเต็มร่องใต้ตา (ดูแพ็กเกจฟิลเลอร์ ที่นี่)

สาเหตุของการเกิดถุงใต้ตา

ปัญหาถุงใต้ตามักพบใน 2 ลักษณะคือ ถุงใต้ตาเทียม และถุงใต้ตาแท้

1. ถุงใต้ตาเทียม

ลักษณะเป็นเนื้อเยื่อใต้ตาบวมขึ้นมาเหมือนถุง สาเหตุเกิดจากพฤติกรรมต่างๆ เช่น พักผ่อนน้อย มีความเครียดสูง ใช้สายตามาก ร้องไห้ คันตาจนต้องขยี้ตาแรงบ่อยๆ เช็ดทำความสะอาดเครื่องสำอางรอบตาแรงเกินไป รวมถึงการดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอร์ และสูบบุหรี่จัด

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ทำตาวันนี้ ที่คลินิกใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 751 บาท ลดสูงสุด 78%

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!

ถุงใต้ตาเทียมสามารถยุบหายได้หากดูแลรักษาสุขภาพร่างกาย พักผ่อนให้เพียงพอ และด้วยวิธีดังต่อไปนี้

  • ใช้ความเย็นประคบ
  • ลดการดื่มน้ำปริมาณมากเกินไปก่อนเข้านอน ลดการกินเค็ม ลดเกลือ โดยเฉพาะผงชูรส เพราะจะทำให้ร่างกายเก็บกักน้ำไว้มาก
  • งดสูบบุหรี่ งดเครื่องดื่มแอลกอฮอล์
  • พยายามนอนให้หัวสูงกว่าปกติเล็กน้อย
  • รักษาอาการภูมิแพ้ขึ้นตาอย่างต่อเนื่อ

2. ถุงใต้ตาแท้

ในเบ้าตาของเรามีไขมันมาตั้งแต่เกิด เมื่อเราอายุมากขึ้นไขมันก็จะใหญ่ขึ้น แต่เอ็นยึดใต้เปลือกตาล่างกลับอ่อนแอลง ทำให้ไขมันที่อยู่ในบริเวณเปลือกตายื่นนูนออกมา เกิดเป็นถุง บางรายมีร่องโค้งใต้ตาเห็นได้ชัดเมื่อมีไขมันหย่อนนูนออกมา

การรักษาด้วยการดูแลตนเองด้วยวิธีต่างๆ ที่บ้าน มักไม่สามารถช่วยให้อาการลดลงได้ การรักษาที่พอช่วยได้ในรายที่ถุงใต้ตายังเป็นไม่มาก ได้แก่

  • การทำทรีตเมนต์ผิวหนังใต้ตา โดยใช้ laser Erbium:YAG resurfacing ช่วยกระตุ้นการสร้างคอลลาเจน ทำให้ผิวหนังกระชับแน่นและเรียบขึ้น
  • Chemical peels ช่วยลดริ้วรอย
  • การฉีด fillers ช่วยเติมเต็มร่องใต้ตา

การรักษาเหล่านี้สามารถช่วยลดการบวมห้อยของถุงใต้ตาได้ในระดับหนึ่งเท่านั้น การรักษาถุงใต้ตาแท้ส่วนใหญ่ต้องผ่าตัดเพื่อนำไขมันและผิวหนังส่วนเกินออกจึงจะเห็นผลชัดเจน

วิธีการผ่าตัดตกแต่งหนังตา

การผ่าตัดตกแต่งหนังตา หรือที่เรียกว่า Blepharoplasty เป็นทางเลือกสำหรับผู้มีปัญหาเปลือกตาบนหรือล่าง หรือทั้งสองอย่าง

ปัญหาเปลือกตาบนอาจเกิดจากมีหนังตาชั้นเดียว หรือชั้นตาไม่เท่ากัน หรือหนังตาบนหย่อนคล้อยลงมา ซึ่งเป็นปัญหาเรื่องความสวยงาม หากหนังตาหย่อนลงมามากจนบังการมองเห็นจึงถือเป็นข้อบ่งชี้ทางการแพทย์ที่ต้องทำการรักษา

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ทำตาวันนี้ ที่คลินิกใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 751 บาท ลดสูงสุด 78%

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!

ปัญหาเปลือกตาล่าง ได้แก่ การมีหนังตาหย่อนมาก หรือมีถุงใต้ตา ส่วนใหญ่ปัญหาถุงใต้ตาเป็นปัญหาเรื่องความสวยงามเท่านั้น นอกจากในผู้สูงอายุบางรายที่ถุงใต้ตาขนาดใหญ่มากจริงๆ อาจจะมีปัญหากับการสวมแว่นสายตาเพราะขอบเลนส์ด้านล่างไปกดบริเวณนั้นพอดี

การปรึกษาแพทย์ก่อนทำผ่าตัด

การผ่าตัดหนังตา โดยเฉพาะการผ่าตัดถุงใต้ตาหรือเปลือกตาล่าง เป็นการผ่าตัดที่มีความซับซ้อน และเสี่ยงต่อการเกิดภาวะแทรกซ้อนบ่อยกว่าการทำเปลือกตาบน

ควรปรึกษาจักษุแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ ด้านศัลยกรรมจักษุตกแต่งเสริมสร้าง หรือศัลยแพทย์ผู้เชี่ยวชาญ ด้านศัลยกรรมตกแต่งบริเวณดวงตา เพราะการประเมินคนไข้ว่าจะทำผ่าตัดด้วยวิธีใด ต้องอาศัยการฝึกฝนและประสบการณ์

ในระหว่างการปรึกษาต้องแจ้งให้แพทย์ทราบว่า มีโรคทางตาหรือปัญหาทางตาด้วยหรือไม่ เช่น ตาแห้ง ผิวกระจกตาถลอกง่าย ต้อหิน หรือเพิ่งผ่าตัดตา เช่น เลเซอร์รักษาสายตา ผ่าตัดต้อกระจก ผ่าตัดต้อหินมา

มีโรคทางกายหรือใช้ยาอะไรเป็นประจำบ้าง เช่นยาแก้ปวดประเภท NSAID ยาแอสไพริน ยาละลายลิ่มเลือด มีผลต่อการแข็งตัวของเลือด ยาสมุนไพรต่างๆ

การผ่าตัดเปลือกตาล่าง

การผ่าตัดเปลือกตาล่าง และการเข้าแผลผ่าตัดมี 2 วิธี ได้แก่

แพ็กเกจที่คุณอาจสนใจ
ทำตาวันนี้ ที่คลินิกใกล้บ้านคุณ เริ่มต้นที่ 751 บาท ลดสูงสุด 78%

จองผ่าน HD ประหยัดกว่า / จ่ายทีหลังได้ / ผ่อน 0% ได้ / พร้อมแอดมินคอยตอบทุกคำถาม!

1. การผ่าตัดเข้าทางเยื่อบุตา ด้านในของเปลือกตา (Transconjunctival lower blepharoplasty) 

เรียกว่า การผ่าตัดแบบซ่อนแผลให้อยู่ด้านในเปลือกตา ไม่สามารถมองเห็นจากด้านนอก มักใช้ในรายที่มีปัญหาถุงไขมันยื่นโดยหนังตาไม่หย่อนมาก

ทำโดยการย้ายไขมันในส่วนตาออกมารองร่องลึกรูปโค้งใต้ตา โดยตัดพังผืดระหว่างผิวหนังและกระบอกตาออก เพื่อป้องกันไม่ให้กลับมาเป็นรอยลึกใหม่

ผู้สูงอายุที่มีหนังตาหย่อนมาก อาจต้องตัดเนื้อส่วนเกินบ้างบางส่วน โดยรอยแผลจะอยู่บริเวณหางตา ยาว 5-6 มิลลิเมตร

การผ่าตัดด้วยวิธีนี้ ช่วยลดการเกิดปัญหาแผลเป็นดึงรั้งจนเห็นตาขาวและลดผลข้างเคียงจากการตัดผิวหนังมากเกินไป

2. การผ่าตัดผ่านผิวหนัง (Subcutaneous blepharoplasty)

วิธีนี้เหมาะสำหรับผู้มีถุงไขมันใต้ตาและมีผิวใต้ตาหย่อนคล้อยมาก การตัดถุงใต้ตาและหนังส่วนเกินใต้ตาให้เต่งตึงสามารถแก้ไขปัญหาผู้ที่มีถุงใต้ตาและผิวหนังส่วนเกินได้ดี

รอยแผลจากการผ่าตัดผ่านผิวหนังจะซ่อนบริเวณแนวขนตา แพทย์อาจใช้ใบมีดหรือเลเซอร์ในการตัดเลาะผิวหนังส่วนเกินชั้นนอก รวมทั้งไขมันออกไปในปริมาณที่เหมาะสม เพื่อให้ใต้ตาเรียบเป็นธรรมชาติ การผ่าตัดถุงใต้ตาและหนังส่วนเกินให้ตึง อาจทำได้พร้อมกับการผ่าตัดตกแต่งหนังตาส่วนเกินด้านบนด้วย

ในคนไข้รายที่อยู่ในวัยที่เริ่มมีหนังตาตกแล้ว ก่อนการผ่าตัดถุงใต้ตา แพทย์จะประเมินความแข็งแรงของเอ็นที่ยึดเปลือกตาด้านล่างก่อน หากเอ็นยึดใต้เปลือกตาล่างไม่แข็งแรง แพทย์จะแนะนำให้ทำผ่าตัดเย็บเอ็นตาล่างให้แข็งแรงขึ้นเพื่อป้องกันไม่ให้เปลือกตาล่างปลิ้นหรือแบะออก

การดูแลหลังการผ่าตัด

แผลผ่าตัดในช่วงเดือนแรกจะเห็นได้ชัด หลังจากนั้นประมาณ 2-3 เดือน จะค่อยๆ จางลงจนไม่เห็น ซึ่งก็จะเป็นช่วงเวลาที่จะเห็นผลการผ่าตัดตามที่คาดหวัง อย่างไรก็ตาม การดูแลแผลผ่าตัดในช่วงแรกมีวิธีการดังนี้

  • ห้ามแผลโดนน้ำ แนะนำให้ใช้น้ำเกลือสะอาดเช็ดแผล ทำความสะอาดเปลือกตาอย่างเบามือ จนกว่าจะตัดไหม
  • แพทย์มักแนะนำให้ประคบน้ำแข็งหรือเจลเย็นจัดในช่วง 48-72 ชั่วโมงแรกหลังผ่าตัด เพื่อลดปวดและช่วยให้ยุบบวม ช่วยให้อาการอาการเขียวช้ำหายได้เร็วขึ้น เมื่อเกิน 72 ชั่วโมงค่อยเปลี่ยนเป็นประคบอุ่น เพื่อช่วยลดบวมต่อไป รอยเขียวช้ำมักจะหายไปได้ใน 10 ถึง 14 วัน
  • หลีกเลี่ยงการโดนแดดจัด ควรใส่แว่นกันแดดกัน UV
  • งดการออกกำลังหนัก หรือการออกกำลังที่มีเหงื่อ เป็นเวลา 1 สัปดาห์
  • ไม่ควรขยี้ตาและงดการสูบบุหรี่
  • งดใส่คอนแทคเลนส์เป็นเวลาอย่างน้อยสองสัปดาห์
  • นอนหัวสูงกว่าระดับหน้าอก 2-3 วัน
  • พบแพทย์เพื่อดูแผลและตัดไหมตามนัด

อาการชั่วคราวหลังผ่าตัด

การผ่าตัดถุงใต้ตา ใช้เพียงการฉีดยาชาเฉพาะที่ อาจรู้สึกเจ็บตอนฉีดยาชาบ้าง แต่ในระหว่างทำจะไม่รู้สึกเจ็บ ใช้เวลาผ่าตัดประมาณ 45-60 นาทีแล้วแต่ความยากง่าย หลังผ่าตัดสามารถกลับบ้านได้ และกลับมาตัดไหมประมาณ 7 วันหลังผ่าตัด แต่หลังผ่าตัดอาจมีอาการชั่วคราวดังนี้

  • ตามัวมองไม่ชัด เป็นผลจากกระจกตาบวมเล็กน้อยหลังผ่าตัด และอาจมัวจากการใช้ยาปฏิชีวนะหรือน้ำตาเทียมในรูปแบบขี้ผึ้งป้ายตา
  • ระคายเคืองตา น้ำตาไหลมาก
  • แสบตา ลืมตาไม่ขึ้น มีอาการแพ้แสง
  • เห็นภาพซ้อน
  • เปลือกตาชาไม่ค่อยมีความรู้สึก
  • หนังตาเขียวช้ำ และบวม
  • เจ็บระบมที่แผล

ความเสี่ยงและภาวะแทรกซ้อนจากการผ่าตัดถุงใต้ตา

ผลข้างเคียงที่พบบ่อยจากการผ่าตัดเปลือกตาล่างในรายที่มีร่องใต้ตาลึก แพทย์มักใช้วิธีการย้ายไขมันไปรองไว้ที่ร่องใต้ตา เพื่อเติมเต็มให้ร่องนี้ตื้นดูสวยงามขึ้นและมีผลดีคือช่วยยืดอายุผลการรักษาให้อยู่นานขึ้นประมาณ 5-10 ปี

คนไข้บางรายมีร่องแก้ม ซึ่งอยู่ใต้ลงไปจากร่องใต้ตา เกิดจากใบหน้าหย่อนคล้อย การผ่าตัดถุงใต้ตาจะไม่ช่วยให้ร่องแก้มนี้หายไป ถ้าต้องการรักษาจะต้องใช้การผ่าตัดดึงหน้า (Midface lift) หรือ ฉีดไขมัน (Fat Grafting)

ความเสี่ยงและภาวะแทรกซ้อนจากการผ่าตัดถุงใต้ตา มีดังนี้

  • แผลติดเชื้อ
  • มีเลือดออกมากจากการฉีดยาชา
  • ตาแห้ง มีอาการระคายเคืองตา บางรายที่ผิวกระจกตาบอบบางหรือแห้งมากอยู่แล้ว อาจมีผิวกระจกตาถลอก ทำให้เกิดอาการแสบตาเคืองตา ลืมตาไม่ขึ้น
  • เปลือกตาล่างเปิดมากเกินไป ปิดตาไม่สนิท หลังตัดไหมใหม่ๆแผลอาจจะยังตึง แพทย์อาจจะต้องให้นวดเปลือกตาให้นิ่มและยืด
  • เปลือกตาอักเสบเรื้อรัง
  • เห็นแผลเป็นชัดเจนใต้ตาดูไม่สวยงาม
  • สีเปลือกตาผิดปกติ
  • มีความผิดปกติจากการฉีดยาชาบริเวณตาอาจเกิดอันตรายต่อลูกตาเป็นการถาวร (เกิดน้อยมาก)
  • ความเสี่ยงจากการได้รับยาชาหรือยาสลบ
  • หากหลังผ่าตัดผลไม่เป็นไปตามความคาดหมายหลังพ้น 3 เดือนไปแล้ว อาจต้องมีการผ่าตัดซ้ำเพื่อแก้ไข

การผ่าตัดถุงใต้ตา ส่วนใหญ่ผลออกมาดีเป็นที่น่าพอใจ แต่ถือเป็นการผ่าตัดเพื่อความสวยงาม เพื่อให้ดูเยาว์วัย แพทย์มีหน้าที่ให้คำปรึกษาเรื่องโอกาสสำเร็จและความเสี่ยงตามความเป็นจริง เพื่อให้คนไข้ตั้งความคาดหวังได้อย่างถูกต้อง

อย่าลืมว่าแม้หลังผ่าตัดจะดูเด็กลงตามต้องการ แต่วันเวลาก็ไม่หยุดเดิน หลายปีต่อมา อาจจะต้องมีการผ่าตัดซ้ำอีกก็ได้

ดูแพ็กเกจ ฉีดฟิลเลอร์ เปรียบเทียบราคา โปรโมชั่นล่าสุดจากโรงพยาบาลและคลินิกชั้นนำได้ที่นี่ หรือไม่พลาดทุกการอัปเดตแพ็กเกจเหล่านี้ เมื่อกดเป็นเพื่อนทางไลน์ @hdcoth และกดดาวน์โหลดแอป iOS และ Android


3 แหล่งข้อมูล
กองบรรณาธิการ HD มุ่งมั่นตั้งใจให้ผู้อ่านได้รับข้อมูลที่ถูกต้อง โดยทำงานร่วมกับแพทย์และบุคลากรทางการแพทย์ รวมถึงเลือกใช้ข้อมูลอ้างอิงที่น่าเชื่อถือจากสถาบันต่างๆ คุณสามารถอ่านหลักการทำงานของกองบรรณาธิการ HD ได้ที่นี่
Massry G., Murphy M., Azizzadeh B., Master Techniques in Blepharoplasty and Periorbital Rejuvenation, 2011.
Hartstein M, Holds J, Massry G.Pearls and Pitfalls in Cosmetic Oculoplastic Surgery, 2008.
Jill Annette Foster, 2018-2019 Basic and Clinical Science Course, Section 07: Orbit, Eyelids, and Lacrimal System eBook.

บทความนี้มีจุดประสงค์เพื่อให้ความรู้แก่ผู้อ่าน และไม่สามารถแทนการแนะนำของแพทย์ การวินิจฉัยโรค หรือการรักษาได้ ผู้อ่านควรพบแพทย์เพื่อให้แพทย์ตรวจที่สถานพยาบาลทุกครั้ง และไม่ควรตีความเองหรือวางแผนการรักษาด้วยตัวเองจากการอ่านบทความนี้ ทาง HD พยายามอัปเดตข้อมูลให้ครบถ้วนถูกต้องอยู่เสมอ คุณสามารถส่งคำแนะนำได้ที่ https://honestdocs.typeform.com/to/kkohc7

ผู้เขียนและผู้รีวิวบทความไม่มีส่วนเกี่ยวข้องกับสินค้าหรือบริการที่นำเสนอแต่อย่างใด เว้นแต่จะระบุในเนื้อหา การแนะนำสินค้าและบริการแสดงขึ้นอัตโนมัติจากระบบของเว็บไซต์หรือแอปพลิเคชัน

ขอบคุณที่อ่านค่ะ คุณคิดว่าบทความนี้มีประโยชน์มากแค่ไหนคะ
(1 ดาว - น้อย / 5 ดาว - มาก)

บทความต่อไป