ดิฉันฉีดยาคุมแบบ3เดือนมาแล้ว2 เมื่อวันที่18 ก.ค หมอนัดฉีดยาคุมครั้งที่3ดิฉันไม่ได้ไปตามนัด แล้วมีเพศสัมพันธ์กับแฟนหลั่งใน แล้ววันที่11 ส.คมีอาการปวดท้องปจด.มากแต่เลือดมาแค่นิดเดียว ดิฉันอยากรู้ว่าจะมีสิทธิ์ท้องไหม แล้วยาคุมหมดฤทธ์ไปแล้วหื้อยัง

1. เข็มสุดท้ายที่ได้ฉีดจริง ฉีดในวันที่เท่าไหร่คะ
2. ในช่วงที่ฉีดยาคุม มีประจำเดือนมาตลอดทุกเดือนหรือไม่ อย่างไร
3. หลังครบกำหนดฉีดยาคุม มีเพศสัมพันธ์หลั่งใน ในวันที่เท่าไหร่บ้าง
4. เลือดที่ออกมาครั้งล่าสุด เป็นหยดเลือดกะปริบกะปรอย หรือเต็มผ้าอนามัยคะ และมากี่วัน

ขอบคุณสำหรับข้อมูลโดยละเอียดค่ะ ขอตอบคำถามที่สงสัยดังนี้...

1. ยาคุมหมดฤทธิ์ไปแล้วหรือยัง?

ยาฉีดคุมกำเนิดชนิดที่ฉีดทุก 3 เดือน องค์การอนามัยโลก (WHO 2016) แนะนำให้ฉีดซ้ำทุก 12 สัปดาห์ และยืดหยุ่นให้ฉีดช้ากว่าวันนัดได้ 4 สัปดาห์โดยถือว่ามีผลคุมกำเนิดต่อเนื่อง นั่นคือรวมแล้วไม่เกิน 16 สัปดาห์นับจากยาคุมเข็มล่าสุดที่ฉีดไป

แต่สำหรับแนวทางของศูนย์ควบคุมโรค สหรัฐอเมริกา (US CDC 2016) แนะนำให้ฉีดซ้ำทุก 13 สัปดาห์ และยืดหยุ่นให้ฉีดช้ากว่าวันนัดได้ 2 สัปดาห์โดยถือว่ามีผลคุมกำเนิดต่อเนื่อง นั่นคือรวมแล้วไม่เกิน 15 สัปดาห์นับจากวันที่ฉีดยาคุมเข็มสุดท้าย

พิจารณาจากวันที่ฉีดเข็มสุดท้ายและวันนัดฉีดยาเข็มต่อไป ผู้นัดน่าจะยึดตามแนวทางขององค์การอนามัยโลก เนื่องจากนัดให้ฉีดซ้ำห่างจากเข็มล่าสุด 12 สัปดาห์นะคะ

และเมื่อพิจารณาจากระยะเวลาที่ยืดหยุ่นให้ฉีดยาช้ากว่าวันนัดได้ไม่เกิน 16 สัปดาห์นับจากที่ฉีดเข็มล่าสุด ผู้ถามจะต้องไปฉีดยาไม่เกินวันที่ 15 สิงหาคม มิฉะนั้นก็จะถือว่าไม่มีผลคุมกำเนิดจากยาแล้วนะคะ

2. มีโอกาสตั้งครรภ์หรือไม่?

ไม่มีวิธีคุมกำเนิดใดที่สามารถป้องกันการตั้งครรภ์ได้ 100% ค่ะ ผู้ที่ฉีดยาคุมกำเนิด มีโอกาสตั้งครรภ์ได้ 0.2 - 6% โดยถ้าฉีดยาคุมตรงตามนัดสม่ำเสมอ ความเสี่ยงจะค่อนไปทางต่ำ คือ 0.2%

แต่เมื่อเกินกำหนดฉีดยาตามนัด หากยังไม่เกินกรอบเวลาที่ยืดหยุ่นให้ฉีดยาคุมต่อได้ แม้จะถือว่ามีผลคุมกำเนิดจากยาอยู่ แต่ตัวเลขความเสี่ยงจะค่อนไปทางสูง ซึ่งอาจสูงเป็น 6% ได้ค่ะ

ดังนั้น การมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกันในวันที่ 5 สิงหาคม จึงมีความเสี่ยงที่จะตั้งครรภ์ไม่มากนัก อยู่ในช่วง 0.2 - 6% นะคะ ต่อให้ไม่รับประทานยาคุมฉุกเฉินก็ตาม

แต่การมีเพศสัมพันธ์โดยไม่ป้องกันหลังวันที่ 15 สิงหาคมเป็นต้นมา ถือว่ามีความเสี่ยงสูงขึ้นมาก จนอาจถึง 85% ซึ่งเป็นโอกาสตั้งครรภ์ตามปกติของผู้ที่ไม่ได้คุมกำเนิดค่ะ จึงควรรับประทานยาคุมฉุกเฉินโดยเร็วที่สุดที่ทำได้ อย่างช้าไม่เกิน 120 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์ เพราะอาจลดความเสี่ยงลงมาเป็น 15 - 25% จากประสิทธิภาพในการป้องกันของยาคุมฉุกเฉินค่ะ

แม้ว่าโดยเฉลี่ย ผู้ที่เลิกฉีดยาคุมชนิด 3 เดือน อาจใช้เวลา 4 - 5 เดือนนับจากวันนัดฉีดยาล่าสุดจึงจะมีไข่ตกและพร้อมตั้งครรภ์ได้ แต่ผู้ใช้บางรายก็ใช้เวลาน้อยกว่านั้นมาก หรือบางรายก็ใช้เวลานานกว่านั้นมาก ดังนั้น ในกรณีที่เกินกำหนดฉีดยาคุมตามนัด โดยเฉพาะเมื่อเกินกรอบเวลาที่ยืดหยุ่นให้ฉีดยาต่อเนื่องได้ ควรใช้ถุงยางร่วมด้วยทุกครั้งที่มีเพศสัมพันธ์นะคะ เพราะถ้าใช้ถุงยางถูกต้อง และไม่มีปัญหารั่วซึมหรือฉีกขาด จะมีโอกาสตั้งครรภ์เพียง 2% ค่ะ

3. ควรทำอย่างไร?

เลือดที่ออกมาวันที่ 11 - 13 สิงหาคม อาจจะเป็นแค่หยดเลือดกะปริบกะปรอยที่เป็นผลตกค้างจากยาคุมที่เคยฉีดก็ได้ค่ะ จึงคาดการณ์ได้ยากว่าจะมีไข่ตกเมื่อไหร่ ดังนั้น หากยังไม่ได้รับประทานยาคุมฉุกเฉินในครั้งล่าสุด ให้รีบรับประทานโดยเร็วค่ะ เป็นการป้องกันสำรองไว้ก่อน

จากนั้นก็ให้รอว่าจะมีประจำเดือนมาหรือไม่ ซึ่งไม่สามารถระบุได้ว่าจะมาเมื่อไหร่นะคะ แต่ถ้ากังวลใจเรื่องการตั้งครรภ์ แนะนำให้ซื้อชุดทดสอบการตั้งครรภ์ทางปัสสาวะ มาตรวจในตอนเช้าหลังตื่นนอน ห่างจากวันที่มีเพศสัมพันธ์ครั้งล่าสุดอย่างน้อย 14 วันค่ะ

และจากนี้เป็นต้นไป ควรใช้ถุงยางอนามัยทุกครั้งที่จะมีเพศสัมพันธ์นะคะ แล้วถ้าถุงยางรั่วซึมหรือฉีกขาด จึงค่อยรับประทานยาคุมฉุกเฉินซ้ำเพื่อเป็นวิธีป้องกันสำรองค่ะ