สวัสดีค่ะ คุณหมอ หนูเพิ่งเริ่มกินยาคุมแบบแผง เม็ดแรกวันที่ 30/12/62 แล้วมี เพศสัมพันค่ะ หนูกลัวเลยกินฉุกเฉินตามไปด้วย พอวันที่31/12/62 หนูก็กินยาคุมแบบแผงเม็ดที่ 2 ตามปกติ จนถึงวันนี้ พอวันที่ 9/1/63 หนูมีเพศสัมพัน อีกครั้ง อยากทราบว่า ยาคุมที่หนูกินมีประสิทธิภาพมั๊ย เสี่ยงท้องไหมค่ะ

ถ้าผู้ถามเริ่มใช้ยาคุมแผงแรกภายใน 5 วันแรกของการมีประจำเดือน ก็จะถือว่ามีผลคุมกำเนิดได้ตั้งแต่เม็ดแรกที่รับประทานค่ะ แต่ถ้าไม่ได้เริ่มตามช่วงเวลานั้น ก็จะต้องรับประทานยาคุมชนิดฮอร์โมนรวมติดต่อกันให้ครบ 7 วันก่อนจึงจะเริ่มคุมกำเนิดได้นะคะ

ดังนั้น ถ้าผู้ถามเริ่มใช้ยาคุมแผงแรกภายใน 5 วันแรกของการมีประจำเดือน ก็ถือว่ามีความเสี่ยงน้อยมากที่จะตั้งครรภ์ (0.3 - 9% ตามผลป้องกันของยาคุมรายเดือน หรือค่อนไปทางต่ำถ้ารับประทานตรงเวลาสม่ำเสมอ) และไม่จำเป็นที่จะต้องรับประทานยาคุมฉุกเฉินค่ะ แต่การที่มีเพศสัมพันธ์ในช่วงที่มีประจำเดือนก็อาจทำให้เสี่ยงต่อการติดเชื้อในช่องคลอดและอุ้งเชิงกรานนะคะ

แต่ถ้าผู้ถามเริ่มใช้ยาคุมแผงแรกไม่ทัน 5 วันแรกของการมีประจำเดือน การมีเพศสัมพันธ์ในวันที่ 30 ธันวาคมก็ต้องอาศัยผลป้องกันจากยาคุมฉุกเฉินซึ่งมีประสิทธิภาพต่ำกว่ามากค่ะ ผู้ถามจึงมีโอกาสตั้งครรภ์ได้ 15 - 25%

ส่วนการมีเพศสัมพันธ์ในวันที่ 9 มกราคมถือว่ามีผลป้องกันจากยาคุมรายเดือนแล้วนะคะ ถ้าไม่ได้ตั้งครรภ์ไปก่อนหน้านี้ ก็มีความเสี่ยงน้อยมากที่จะตั้งครรภ์จากการมีเพศสัมพันธ์ล่าสุด นั่นคือ มีโอกาสตั้งครรภ์ 0.3 - 9% ค่ะ

ถ้ายาคุมที่ผู้ถามใช้เป็นยาคุมชนิดฮอร์โมนรวม หากใช้ถูกต้องและไม่ตั้งครรภ์ก็ควรจะมีประจำเดือนมาก่อนที่จะต่อยาคุมแผงใหม่นะคะ ดังนั้น แนะนำให้รับประทานยาคุมให้ตรงเวลา และรอดูไปก่อนค่ะ

แต่ถ้าไม่มีประจำเดือนมาเลย ควรตรวจการตั้งครรภ์ด้วยชุดทดสอบทางปัสสาวะ ในตอนเช้าหลังตื่นนอนของวันที่ครบกำหนดต่อยาคุมแผงใหม่นะคะ ซึ่งถ้าผลตรวจออกมาเป็นไม่ตั้งครรภ์ ก็สามารถต่อยาคุมแผงใหม่ตามกำหนดเพื่อให้มีผลคุมกำเนิดที่ต่อเนื่องได้ค่ะ

ยาคุมฉุกเฉินไม่ได้ลดประสิทธิภาพของยาคุมรายเดือนค่ะ ในกรณีที่จำเป็น เช่น ไม่มีผลป้องกันจากยาคุมรายเดือน ก็สามารถใช้ยาคุมฉุกเฉินเพื่อลดความเสี่ยงที่มีให้น้อยลงได้
..
..
..
ในกรณีของผู้ถาม ถ้าใช้ยาคุมรายเดือนแผงแรกไม่ทัน 5 วันแรกของการมีประจำเดือน และมีความเสี่ยงที่จะตั้งครรภ์ได้ ก็ยังไม่ควรจะเริ่มใช้ยาคุมรายเดือนค่ะ เพราะนอกจากจะไม่ลดความเสี่ยงที่มีแล้ว ยังอาจทำให้สับสนเพราะประจำเดือนที่เลื่อนช้าไปตามผลของยาคุมรายเดือนด้วยนะคะ

แต่เนื่องจากมีการใช้ยาคุมรายเดือนมานานจนถึงปัจจุบันแล้ว ซึ่งหากหยุดในตอนนี้อาจทำให้ประจำเดือนยิ่งคลาดเคลื่อนจนคาดการณ์ได้ยากค่ะ จึงแนะนำให้รับประทานต่อตามเดิม และรอดูว่าจะมีประจำเดือนมาในช่วงปลอดฮอร์โมนของแผงหรือไม่ (ช่วงเว้นว่าง 7 วันถ้าใช้แบบ 21 เม็ด หรือช่วงที่รับประทานเม็ดแป้งถ้าใช้ยาคุมชนิดฮอร์โมนรวมแบบ 28 เม็ด) ถ้ามีประจำเดือนมา ก็ไม่มีปัญหา ให้ต่อยาคุมแผงใหม่ตามกำหนดนะคะ

แต่ถ้าครบกำหนดต่อยาคุมแผงใหม่แล้วยังไม่มีประจำเดือนมา ก็ควรตรวจการตั้งครรภ์ให้ชัดเจนค่ะ

หากเริ่มใช้ยาคุมรายเดือนแผงแรกไม่ทัน 5 วันแรกของการมีประจำเดือน ก็จะต้องรับประทานยาคุมชนิดฮอร์โมนรวมติดต่อกันให้ครบ 7 วันก่อนจึงจะมีผลคุมกำเนิดได้ค่ะ ในช่วงที่ยังไม่มีผลป้องกันจากยาคุมรายเดือน จึงควรงดมีเพศสัมพันธ์ หรือควรใช้ถุงยางอนามัยป้องกันไปก่อนนะคะ

การที่ผู้ถามรับประทานยาคุมรายเดือนเม็ดแรกแล้วมีเพศสัมพันธ์เลย การมีเพศสัมพันธ์ในครั้งนั้นจะยังไม่มีผลป้องกันจากยาคุมรายเดือนที่ใช้ จึงต้องหวังผลป้องกันจากยาคุมฉุกเฉินซึ่งมีประสิทธิภาพที่ต่ำกว่ายาคุมรายเดือนค่ะ