อยากถามคุณหมอค่ะ ว่า ตอนนี้คุมกำเนิดแบบฉีด 3 เดือน มาได้ประมาณ 3-4ครั้งแล้ว แล้วครบกำหนดฉีดใหม่รอบนี้ 14 กุมภาที่ผ่านมา แต่ติดทำงานตจว.ไม่ได้ไปฉีด จนวันนี้มีเพศสัมพันธ์กับแฟนอยากรู้ว่า 1. โอกาสเสี่ยงท้องมากแค่ไหน (หลั่งนอก) 2. ฉีดยาคุมแบบ3 เดือนตอนนี้ได้เลยไหม 3.เมื่อวัน สองวัน ที่ผ่านมา เหมือนมีอาการเลือดซึมๆ เล็กน้อยคล้ายๆสัญญาณเตือนเมนส์จะมา ใช่เมนส์ไหมคะ แล้วถ้าเมนส์มาจริงๆ คือต่อไปเท่ากับว่ามีโอการท้องใช่ไหมคะ 4.ยาคุมแบบฉีด3 เดือน มีฤทธิ์ของยาหลังฉีดต่อจาก3 เดือนไหมคะ 5. หยุดฉีดยานานแค่ไหนถึงท้อง

สวัสดีครับ
การฉีดยาคุมชนิด 3 เดือนนั้นจะต้องมีการฉีดยาคุมอย่างสม่ำเสมอทุก 12 สัปดาห์เพื่อให้ยาคุมมีประสิทธิภาพที่ดีที่สุดครับ แต่ถ้าหากมีการฉีดยาคุมล่าช้าไปจากปกติก็จะอนุโลมให้ล่าช้าได้ไม่เกิน 4 สัปดาห์จากกำหนดหรือไม่เกิน 16 สัปดาห์นับจากวันที่ฉีดยาคุมครั้งสุดท้าย โดยใชนช่วงนี้ยาคุมก็จะยังสามารถป้องกันการตั้งครรภ์ได้ โดยจะมีโอกาสตั้งครรภ์ได้ 0.2-6% ครับ

ในกรณีนี้ถ้าหากวันนี้ที่มีเพศสัมพันธ์ไปยังไม่เกิน 16 สัปดาห์หลังจากฉีดยาคุมเข็มสุดท้ายก็จะยังถือว่ามีความปลอดภัยจากการตั้งครรภ์อยู่ครับ และในกรณีนี้ก็ควรกลับไปพบแพทย์เพื่อฉีดยาคุมโดยเร็วที่สุด

แต่ถ้าหากเกินจาก 16 สัปดาห์หลังจากฉีดยาคุมเข็มสุดท้ายแล้ว ก็ควรหายาคุมฉุกเฉินมารับประทานภายใน 120 ชั่วโมงหลังมีเพศสัมพันธ์เพื่อลดโอกาสตั้งครรภ์ลง 75-85% ครับ

การฉีดยาคุมชนิด 3 เดือน หากยึดตามแนวทางขององค์การอนามัยโลก (WHO 2016) จะแนะนำให้ฉีดซ้ำทุก 12 สัปดาห์ หรือถ้าเกินกำหนดดังกล่าวไปแล้วแต่ถ้ายังไม่เกิน 4 สัปดาห์ (หรือรวมแล้วไม่เกิน 16 สัปดาห์นับจากวันที่ฉีดยาคุมเข็มล่าสุด) ก็ยังสามารถฉีดยาคุมได้โดยถือว่ามีผลคุมกำเนิดต่อเนื่องกันทุกวันนะคะ

แต่ถ้ายึดตามแนวทางของศูนย์ควบคุมโรค สหรัฐอเมริกา (US CDC 2016) จะแนะนำให้ฉีดซ้ำทุก 13 สัปดาห์ หรือถ้าเกินกำหนดดังกล่าวไปแล้วแต่ถ้ายังไม่เกิน 2 สัปดาห์ (หรือรวมแล้วไม่เกิน 15 สัปดาห์นับจากวันที่ฉีดยาคุมเข็มล่าสุด) ก็ยังสามารถฉีดยาคุมได้โดยถือว่ามีผลคุมกำเนิดต่อเนื่องกันทุกวันค่ะ

ในกรณีของผู้ถาม เนื่องจากไม่ทราบวันที่ฉีดยาคุมครั้งล่าสุด ผู้ถามจึงต้องพิจารณาเองว่าเกินเวลา 15 - 16 สัปดาห์นับจากวันที่ฉีดยาคุมเข็มล่าสุดไปแล้วหรือยัง ถ้ายังไม่เกิน ก็ถือว่าการมีเพศสัมพันธ์ดังกล่าวมีโอกาสตั้งครรภ์ได้ 0.2 - 6% ตามผลป้องกันของยาคุมชนิดฉีด (แต่ถ้าเทียบกับผู้ที่ฉีดยาคุมตรงตามนัดสม่ำเสมอ ผู้ถามก็อาจมีความเสี่ยงสูงกว่านะคะ) และสามารถไปฉีดยาคุมต่อเนื่องได้

อย่างไรก็ตาม แม้ว่าจะยังไม่เกินกรอบเวลายืดหยุ่น แต่ถ้ายังไม่ได้ฉีดยาคุมต่อ ควรงดมีเพศสัมพันธ์ไปก่อนนะคะ เพราะถ้าคุณหมอผู้ฉีดประเมินว่าผู้ถามมีความเสี่ยงที่จะตั้งครรภ์ได้มาก (หรือมากกว่าที่ควรจะเป็น) อาจแนะนำให้รอจนมั่นใจก่อนว่าไม่มีการตั้งครรภ์อย่างแน่นอนจึงค่อยฉีดยาคุมได้ เช่น รอจนกว่าประจำเดือนจะมาก่อน หรือรอตรวจการตั้งครรภ์ในเวลาที่เหมาะสม

ส่วนคำถามข้างต้น ขอยกมาตอบอีกครั้งดังนี้นะคะ

1. ถ้ามีผลป้องกันจากยาคุมที่เคยฉีดอยู่ จะมีโอกาสตั้งครรภ์ 0.2 - 6% แต่ถ้าไม่มีผลป้องกันจากยาคุมที่เคยฉีดแล้ว ก็มีโอกาสตั้งครรภ์ได้ 22% ตามวิธีหลั่งนอกค่ะ

2. ถ้ายังไม่เกินกรอบเวลายืดหยุ่น (15 - 16 สัปดาห์นับจากวันที่ฉีดยาคุมเข็มล่าสุด ขึ้นกับว่าผู้ฉีดอ้างอิงจากแนวทางใด) ก็สามารถฉีดยาคุมต่อและถือว่ามีผลคุมกำเนิดต่อเนื่องกันได้เลยนะคะ

3. ถ้าไม่มีอาการผิดปกติอื่น ๆ ร่วมด้วย ก็อาจเป็นเลือดกะปริบกะปรอยหรือประจำเดือนที่มาไม่ปกติ ซึ่งเป็นผลข้างเคียงจากยาคุมที่เคยฉีดได้ค่ะ

4. ถือว่ามีผลคุมกำเนิดต่อเนื่องหากยังไม่เกินกรอบเวลายืดหยุ่นตามที่กล่าวไปข้างต้นค่ะ แต่ประสิทธิภาพจะลดลงไปเรื่อย ๆ จึงเสี่ยงที่จะตั้งครรภ์ได้มากกว่าผู้ที่ฉีดยาคุมตรงตามนัดสม่ำเสมอนะคะ

5. โดยเฉลี่ย อาจใช้เวลาประมาณ 4 - 5 เดือนหลังหยุดฉีดยา (หรือประมาณ 8 - 9 เดือนนับจากวันที่ฉีดยาคุมเข็มล่าสุด) จึงจะมีไข่ตกและพร้อมตั้งครรภ์ได้ อย่างไรก็ตาม ผู้ใช้บางรายอาจใช้เวลาน้อยกว่านี้มาก หรือบางรายก็อาจใช้เวลานานกว่านี้มากค่ะ แต่แม้ว่าอาจใช้เวลานานกว่าจะมีไข่ตก แต่อัตราการตั้งครรภ์สำเร็จใน 1 ปีหลังหยุดคุมกำเนิด ก็ไม่แตกต่างไปจากผู้ที่คุมกำเนิดด้วยวิธีอื่นมากนักค่ะ