กินยาคุมหมดแผงแล้ว ประจำเดือนไม่มาค่ะ ใช้ยา เมลิแอนค่ะ ยาเม็ดสุดท้ายกินเมื่อวีนเสาร์ที่ 14 เม.ย. และมีเพศสัมพันธ์ในวันอาทิตย์ เนื่องจากกินยาไม่สม่ำเสมอเลยกินยาคุมฉุกเฉินไปด้วยในวันจันทร์บ่ายค่ะ. ใช้ชุดตรวจมาตรวจผลเป็นลบค่ะ ตรวจเมื่อใันอังคาร. .... ในกรณีนี้รบกวนคุณหมอช่วยแนะนำด้วยค่ะ ตอนนี้อายุ 39และเคยมีประวัติท้องนอกมดลูกค่ะ

ถ้าใช้ "เมลลิแอน" ซึ่งมี 21 เม็ด ต้องเว้นว่าง 7 วันหลังจากรับประทานหมด และประจำเดือนจะมาหลังหยุดยาได้ 2 - 3 วันค่ะ แต่ถ้าใช้ "เมลลิแอน อีดี" ซึ่งมี 28 เม็ด หมดแผงแล้วต้องต่อแผงใหม่ในวันถัดไป ซึ่งประจำเดือนจะมาในช่วงที่รับประทานเม็ดแป้ง (ยา 7 เม็ดสุดท้ายของแผง)

เข้าใจว่าผู้ถามคงใช้ "เมลลิแอน" 21 เม็ดใช่มั้ยคะ

ในกรณีที่รับประทานเมลลิแอนไม่ค่อยตรงเวลา แต่หากมีการรับประทานทุกวัน ยังมีผลคุมกำเนิดได้ตามปกติค่ะ (แต่อาจมีผลข้างเคียงเรื่องเลือดออกกะปริบกะปรอยได้) ผลในการคุมกำเนิดจะสิ้นสุดลง หากมีการลืมรับประทานยาติดต่อกันตั้งแต่ 2 วันขึ้นไป และจะกลับมาคุมกำเนิดได้อีกเมื่อมีการรับประทานเม็ดยาฮอร์โมนติดต่อกันจนครบ 7 วัน

ไม่ทราบว่าที่ให้ข้อมูลว่ารับประทานยาคุมไม่สม่ำเสมอ หมายถึงขาดยาติดต่อกันเกิน 2 วันหรือไม่ เพราะถ้าขาดยาเกิน 2 วัน จะไม่มีผลคุมกำเนิดได้ค่ะ หากมีเพศสัมพันธ์ในช่วงที่ไม่มีผลคุมกำเนิดจากยา ก็จะมีความเสี่ยงที่จะตั้งครรภ์ได้

แต่ถ้าเพียงแค่รับประทานไม่ตรงเวลา แต่ยังรับประทานทุกวัน เช่นนี้ไม่มีปัญหาค่ะ ไม่จำเป็นต้องใช้ยาคุมฉุกเฉิน เนื่องจากประสิทธิภาพในการคุมกำเนิดของยาคุมรายเดือนสูงกว่ายาคุมฉุกเฉินหลายเท่านะคะ นั่นคือ การใช้ยาคุมรายเดือน มีโอกาสตั้งครรภ์ 0.3 - 9% แต่ยาคุมฉุกเฉิน มีโอกาสตั้งครรภ์ 15 - 25% การใช้ยาคุมฉุกเฉินในขณะที่ยังคุมรายเดือนยังมีผลคุมกำเนิดตามปกติ จึงไม่มีประโยชน์ มีแต่เพิ่มการเกิดผลข้างเคียงจากยาให้มากขึ้นค่ะ

ในกรณีนี้ หากผู้ถามใช้เมลลิแอนที่มี 21 เม็ด เมื่อมีการใช้ยาคุมฉุกเฉินต่อ จึงเป็นการต่อเวลาการได้รับฮอร์โมน ทำให้เยื่อบุมดลูกที่กำลังจะหลุดลอกออกมาเป็นประจำเดือน ยังไม่มีการหลุดลอกออกมา ประจำเดือนจึงยังไม่มานั่นเองค่ะ แต่ถ้าใช้ยาคุมเมลลิแอนทุกวันหรือขาดยาติดต่อกันไม่เกิน 2 วัน โอกาสตั้งครรภ์จะน้อยมากค่ะ ไม่ต้องกังวล ประจำเดือนอาจจะมาในช่วงวันเว้นว่างที่เหลือ หรืออาจมาในช่วงที่เริ่มแผงใหม่ 1 - 2 เม็ดแรก แต่เพื่อให้มีผลคุมกำเนิดได้ต่อเนื่อง เมื่อเว้นว่างครบ 7 วัน (ในกรณีที่ใช้แบบ 21 เม็ด) ให้ต่อแผงใหม่ได้เลยนะคะ

แต่ถ้าผู้ถาม เคยขาดยาติดต่อกันเกิน 2 วันขึ้นไป และมีเพศสัมพันธ์แบบไม่ป้องกันในช่วงที่ยาไม่มีผลคุมกำเนิด (ตั้งแต่ขาดยา 2 วัน ไปจนกว่าจะใช้ยาติดต่อกันครบ 7 วัน) แนะนำว่ายังไม่ควรต่อยาคุมแผงใหม่ค่ะ ให้รอประจำเดือนมาก่อน ซึ่งจะหมายถึงว่าไม่มีการตั้งครรภ์ แล้วจึงเริ่มต้นใช้ใหม่ (เป็นการใช้ยาคุมแผงแรกอีกครั้ง) โดยหากเริ่มรับประทานภายใน 5 วันแรกที่มีประจำเดือน จะมีผลคุมกำเนิดได้ตั้งแต่เม็ดแรกที่รับประทานค่ะ

เพิ่มเติมอีกนิดค่ะ การใช้ชุดทดสอบการตั้งครรภ์ทางปัสสาวะ ควรตรวจหลังวันที่มีเพศสัมพันธ์ครั้งล่าสุดอย่างน้อย 14 วันค่ะ การตรวจเร็วกว่านั้น หากผลขึ้น 1 ขีด อาจเป็นไปได้ว่าไม่ตั้งครรภ์ หรือตั้งครรภ์แต่ปริมาณฮอร์โมนที่ตรวจยังมีไม่มากพอที่เครื่องจะวัดได้ก็ได้ค่ะ

ถ้าเช่นนั้นไม่มีปัญหานะคะ เพราะช่วงเว้นว่าง 7 วันเป็นช่วงที่จะมีการหลุดลอกของเยื่อบุมดลูกออกมาเป็นประจำเดือนอยู่แล้ว การขาดยาในช่วงนี้เป็นสิ่งที่ต้องทำอยู่แล้วค่ะ เพื่อให้มีประจำเดือนมาตามรอบปกตินั่นเอง ซึ่งหากที่ผ่านมา โดยเฉพาะในสัปดาห์ที่ 3 ของแผง (เม็ดที่ 15 - 21) ไม่ได้ลืมรับประทานเมลลิแอนติดต่อกันเกิน 2 วันขึ้นไป ก็จะมีผลคุมกำเนิดต่อเนื่องไปจนถึงช่วง 7 วันเว้นว่างด้วยนะคะ

ดังนั้น...
1. ไม่ต้องกังวลค่ะ ที่ประจำเดือนยังไม่มา เป็นเพราะมีการใช้ยาคุมฉุกเฉิน ทำให้เยื่อบุมดลูกไม่หลุดลอก (เพราะเหมือนกับเรายังไม่หยุดรับประทานยาคุมน่ะค่ะ) แต่เมื่อเวลาผ่าไป เยื่อบุมดลูกก็จะหลุดลอกมาตามปกติเองค่ะ ซึ่งน่าจะเกิดในช่วงวันเว้นว่างที่เหลือ หรืออาจเป็นช่วงที่ต่อแผงใหม่ไป 1 - 2 วัน อย่างไรก็ตาม หากไม่มีประจำเดือนเลย ก็ไม่ต้องตกใจนะคะ รอช่วงเว้นว่าง 7 วันของแผงหน้าก็จะมีประจำเดือนมาตามปกติเองค่ะ

2. ถ้าไม่ได้ลืมรับประทานเมลลิแอนติดต่อกันตั้งแต่ 2 วันขึ้นไปในช่วงที่ใช้ยาในแผง มีโอกาสน้อยมากที่จะตั้งครรภ์ค่ะ

3. หากมีการใช้ยาต่อเนื่องกันทุกวัน โดยเฉพาะไม่ได้ลืมรับประทานยาคุมติดต่อกันตั้งแต่ 2 วันขึ้นไปในระหว่างการใช้เม็ดที่ 15 - 21 จะมีผลคุมกำเนิดต่อเนื่องไปจนครบ 7 วันเว้นว่าง สามารถมีเพศสัมพันธ์หลั่งในได้ตามปกติค่ะ ไม่จำเป็นต้องใช้ยาคุมฉุกเฉินนะคะ แต่ควรหลีกเลี่ยงช่วงที่มีประจำเดือน เพราะจะเสี่ยงต่อการติดเชื้อในช่องคลอดและอุ้งเชิงกรานได้ง่ายค่ะ

4. เมลลิแอนมีปริมาณฮอร์โมนไม่มากนักค่ะ หากรับประทานผิดเวลาบ่อย ๆ มีโอกาสที่จะเกิดเลือดกะปริบกะปรอยได้ง่าย และแม้จะมีผลคุมกำเนิดได้ตามปกติ แต่ประสิทธิภาพอาจไม่สูงเท่ากับการใช้ตรงเวลา ดังนั้น ต้องพยายามรับประทานให้ตรงเวลานะคะ ไม่ควรคลาดเคลื่อนจากเวลาปกติเกิน 1 - 2 ชั่วโมง

5. หากมีปัญหาลืมรับประทานยาบ่อย ๆ แต่อยากใช้ฮอร์โมนคุมกำเนิดชนิดฮอร์โมนรวมเพื่อจะได้มีประจำเดือนมาตามปกติทุกรอบ แนะนำการใช้เป็นแผ่นแปะคุมกำเนิด (เปลี่ยนแผ่นแปะทุก 1 สัปดาห์ ใช้ 3 สัปดาห์แล้วเว้น 1 สัปดาห์ ประจำเดือนจะมาในสัปดาห์ที่ 4 ซึ่งไม่ได้แปะแผ่นยา) หรือใช้เป็นยาฉีดคุมกำเนิดชนิดที่ฉีดทุก 1 เดือนก็ได้ค่ะ (ประจำเดือนจะมาในสัปดาห์ที่ 4 หลังฉีดยา)